“Rusiyada vətəndaş müharibəsi olacaq” – ZAKAYEV
Sürgündə olan İçkeriya Çeçenistan Respublikası hökumətinin başçısı, çeçen müxalifətinin liderlərindən biri Əhməd Zakayev Ukraynanın “Zn.ua” portalına müsahibəsində Rusiya-Ukrayna müharibəsinin gedişi, çeçenlərin müharibədə oynadıqları rol haqqında geniş müsahibə verib.
Qeyd edək ki, Zakayev sentyabrın 22-də Ukraynaya səfər edib. Bundan xəbər tutan Çeçenistan rəhbəri Ramzan Kadırov Rusiya-Ukrayna müharibəsində iştirak edən çeçenləri Zakayevi öldürməyə çağırıb: “Onu kim taparsa, məhv etməlidir. Bu keçini güllə ilə öldürüb evə gələnin bütün təminatı ömürlük təmin olunacaq... Hər biriniz yalnız bir şərtlə Çeçenistana qayıda bilərsiniz: ya Zakayevin şalvarını çıxarın, ya da onun alnından güllələyin”.
Hazırda Ukraynada olan Zakayev bir çox mətləblərə toxunub, Rusiya daxilində baş verəcəklərlə bağlı proqnozlarını bölüşüb. DİA.AZ çeçen mühacirin müsahibəsini AYNA-ya istinadla təqdim edir:
- Cənab Zakayev, sizi Kiyevə nə gətirdi?
- İndi yeni hərbi bölüyün formalaşdırılması prosesi gedir. Hazırda Ukraynada rəsmi olaraq dörd bölüyümüz var. Onlardan üçü Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Xarici Legionunun tərkibindədir, biri isə 2014-cü ildən döyüşən Şeyx Mənsur adına könüllü bölükdür. Biz cəbhə xəttinə, Xerson vilayətinə, Zaporojyeyə getdik. Vaxtımızın çoxunu orada keçirirdik.
- Rəsmi səviyyədə görüşləriniz olubmu?
- Rəsmi səviyyədə bizim daimi əlaqəmiz var. Müvafiq strukturlar mənim Ukraynada təhlükəsizliyimi təmin edir, ona görə də məmurlar, təbii ki, bilirlər ki, mən buradayam...
- Bu qarşılıqlı əlaqə nə vaxtdan başlayıb?
- Fevralın 24-də müharibə başladı və artıq ayın 26-da biz Brüsseldə Dövlət Komitəsinin iclasını keçirdik. Orada Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünü dəf etmək üçün bölüklərin yaradılması barədə qərar qəbul olundu. Eyni qərarda biz Ukrayna rəhbərliyi ilə bu məsələ ilə bağlı məsləhətləşmələrin aparılmasının zəruriliyini yazmışıq.
Fevralın 28-də Prezident Zelenski Xarici Legionun yaradılması haqqında fərman imzalayıb. O vaxtdan biz Ukraynanın hökumət strukturları ilə yarı rəsmi məxfi əməkdaşlığa başlamışıq ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrində və ya könüllülər sıralarında döyüşən çeçenlər sonradan muzdlu kimi mühakimə olunmasınlar. Çünki 2014-cü ildən sonra Ukrayna uğrunda döyüşən çeçenlər saxlanılanda artıq belə acı təcrübəmiz olub...
- ...Və hətta Rusiya Federasiyasına da qovuldular...
— Bəli, təəssüf ki, belə hallar olub. Bunun qarşısını almaq üçün biz bəyan etdik ki, dövlətlərimizin departamentləri arasında rəsmi olmasa da, bir növ razılaşma lazımdır. Biz bunu etdik: Ukrayna və Çeçenistanın hərbi idarələri arasında müqavilə imzaladıq. Və o vaxtdan bəri bir çox məsələlər üzrə əməkdaşlıq və qarşılıqlı fəaliyyət artıq başlayıb. Çünki Ukraynada baş verənlər təkcə çeçenlərə deyil, bir neçə əsr Rusiyadan müstəmləkə asılılığında olan bir çox başqa xalqlara da birbaşa təsir göstərir.
“Rusiya Ukraynaya uduzsa, Çeçenistanın işğaldan azad edilməsi bir neçə günün işidir. Mən buna tam əminəm”
- Niyə çeçenlər indi Çeçenistanda deyil, Ukraynada döyüşürlər?
- Biz döyüşmüşük və rusları dayandırmağa çalışmışıq. Amma fakt budur ki, biz Çeçenistanda döyüşəndə bu “canavarla” üz-üzə qalmışdıq. Üstəlik, bir-birimizə qalsaydı, bəlkə yenə də qalib gələ bilərdik. Amma bütün dünya o zaman bizimlə münaqişədə Rusiyanın tərəfini tutdu. İndi də biz tam əmin ola bilmərik ki, əgər hansısa hərbi əməliyyatlara başlasaq, onda bizim müharibəmiz Rusiya Federasiyasının daxili işi sayılmayacaq. Biz isə artıq 300 min əhalini Rusiya ilə bu qeyri-bərabər müharibəyə salmışıq.
İndi biz Qafqazda ikinci cəbhənin açılmasından danışmırıq, çünki bu, yüz minlərlə insanın fiziki məhvi riskini yaradacaq, həm də ruslara təcavüzə haqq qazandırmaq üçün daha bir arqument verəcək: onlar deyəcəklər ki, Ukrayna Qafqazda separatizmi dəstəkləyir.
- Amma “DXR/LXR”i ilk tanıyan onlar oldu, ona görə də indi bu arqument inandırıcı olmayacaq...
- Hər halda başa düşürük ki, bu gün Ukraynanın ruslarla mübarizədə aldığı dəstəyi biz almayacağıq. İndi bizim üçün ən vacibi ukraynalılarla birlikdə bu azğın “canavarı” bitirməkdir. Rusiya Ukraynaya uduzsa, Çeçenistanın işğaldan azad edilməsi bir neçə günün işidir. Mən buna tam əminəm. Ona görə də indi bizim Çeçenistanda növbəti müharibəni başlatmağa və əhalimizi növbəti soyqırıma məruz qoymağa ehtiyacımız yoxdur.
- Sizcə, bu gün Çeçenistanın neçə sakini Rusiyadan müstəqillik ideyasını dəstəkləyir?
- Əminəm ki, insanların 90%-dən çoxu müstəqillik ideyasını unutmamış və ondan əl çəkməmişdir.
- Belə çıxır ki, Kadırov rejimi əhalinin 10%-dən azının dəstəyinə arxalanır?
- Hətta bu 10% -in hamısı ona sadiq deyil. Putinlə Kadırovun öz əllərindən qidalandırdıqları da var, bu rejimə xidmət edənlər də. Məsələn, media. Qalanları, deyək ki, dövlət işçiləri, sadəcə yaşamaq üçün gözləmə mövqeyi tuturlar. Artıq belə təcrübəmiz var.
Biz artıq 1944-cü ildə deportasiyadan sonra, 1957-ci ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası yenidən yaradılanda və xalqımız öz torpaqlarına qayıdanda çeçen cəmiyyətinin indi olduğu vəziyyətində idik. Çeçenlər daha sonra vəziyyətə təslim oldular və sadəcə sağ qaldılar. Fəaliyyət 1990-cı illərin əvvəllərində başladı. Eyni şey indi də baş verir.
Yəni 1991-ci ildə azadlıq mübarizəsinin motivi deportasiya idisə, indi keçmiş iki müharibə və bu müharibələrdə hər bir ailənin itki verməsi faktıdır. Ona görə də indi Rusiyada hansısa proseslər başlasa, bu, bizim reaksiyamıza səbəb olacaq. Biz buna hazır olmalıyıq. Bizim hökumət və o silahlı strukturlar ki, indi Ukraynada təcrübə toplayırlar.
- Anladığım qədər, Qərb dünyası Çeçenistanın suverenliyi ideyasını dəstəkləyir. Amma eyni zamanda, Rusiyadan müstəqillik uğrunda mübarizədə xalqa effektiv dəstək verilmir. Niyə belə qeyri-müəyyən mövqe var?
- Bilirsiniz, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü başlamazdan əvvəl bizə elə gəlirdi ki, Qərb Rusiyanın bütün postsovet məkanına nəzarət etməsi ilə barışıb. Baxmayaraq ki, Birləşmiş Ştatlar 1990-cı illərin əvvəllərində Qafqazda peyda olanda Gürcüstana pul qoymuşdular. Amerikalılar əmin idilər ki, rusların Gürcüstanda belləri qırılacaq. Amma alınmadı...
- Niyə Çeçenistana üstünlük verilmədi?
- Çeçenistan çox kiçikdir - 17 min kvadrat kilometrlik ərazimiz var. Rusiyadan başqa həmsərhəd olduğumuz yeganə ölkə Gürcüstandır: onunla sərhədin uzunluğu 80 kilometrdir. Təbii ki, amerikalılar Çeçenistan və Gürcüstan arasında seçim edərkən daha böyük Gürcüstana üstünlük verdilər. Baxmayaraq ki, biz Rusiya ilə mübarizə apara biləcəyimizi göstərmişik, amma bu, artıq sonra idi, artıq mövqelər dəqiqləşmişdi.
Lakin 2008-ci il göstərdi ki, Gürcüstan Rusiyaya müqavimət göstərməyə hazır deyil. Biz döyüşürdük, amma birincisi, Çeçenistanda az adam var, biz öz gücümüzlə Rusiyanı çökdürə bilmədik. İkincisi, bizdə Ukraynanın indiki resursları yox idi. Heç kimdən kömək olmadı. Biz Rusiyanın daxilində idik və bizim heç bir xarici dəstəyimiz və arxamız yox idi.
“2014-cü ildə ukraynalılara niyə dəstək verilmədi? Düşünürəm ki, ukraynalılar müqavimət göstərmədilər. Krım demək olar ki, bir güllə belə atılmadan verildi”
- Sizcə, Qərb niyə Ukraynaya münasibətdə mövqeyini dəyişdi və 2014-cü ildən fərqli olaraq, bizə təkcə “dərin narahatlıq” ifadəsi ilə deyil, həm də silahla kömək etməyə başladı?
- 2014-cü ildə ukraynalılara niyə dəstək verilmədi? Düşünürəm ki, ukraynalılar müqavimət göstərmədilər. Krım demək olar ki, bir güllə belə atılmadan verildi. Lakin amerikalılar Bjezinskinin simasında dedilər: “Heç kim sizin üçün vuruşmayacaq. Özünüz üçün mübarizə aparmasanız, uduzacaqsınız”.
Və eskalasiyanın başlanğıcını xatırlayaq, o zaman ki, Putin keçən il sizin sərhədinizə qoşun yeritdi. Amerikalılarda 100% məlumat var idi ki, Putin aqressiya hazırlayır. Bu barədə danışdılar. Lakin Vaşinqton xəbərdarlıqlardan başqa heç bir təsirli addım atmadı. Hətta onların verdiyi silahlar da sırf partizan əməliyyatları üçün nəzərdə tutulmuşdu. Çünki Krımdan sonra ukraynalıların Rusiyaya müqavimət göstərəcəyinə əmin deyildilər.
Və mən tam əmin idim ki, Putin Ukraynanı işğal etsə, bu həm Rusiyanın, həm də Putinin sonu olacaq. Bilirdim ki, Ukrayna bir millət olaraq artıq oyanıb, birlik nümayiş etdirir. Bunun göstəricisi isə Maydan idi, xüsusən də İkinci Maydan... Üstəlik, Rusiyanın “xüsusi əməliyyat”ının məqsədləri Ukraynanın deazifikasiyası və demilitarizasiyası idi ki, bu, Ukrayna dövlətinin tamamilə məhv edilməsi və millətin məhv edilməsi deməkdir. Təbii ki, ukraynalıların döyüşməkdən başqa çıxış yolu yox idi. Beləliklə, amerikalılar Ukraynanın bacardığını və həvəsli olduğunu görəndə, yalnız bundan sonra kömək gəldi.
-Siz İçkeriyanın rəhbəri kimi Londonda yaşayırsınız. Yuxarıda özünüz də dediyiniz kimi, başqa ölkələrin dövlət strukturları sizin hökumətinizlə hansısa “məxfi” müqavilələr bağlayır. Bəs niyə Qərb İçkeriyanın suverenliyini rəsmən tanımır?
- Fakt budur ki, İçkeriya ATƏT səviyyəsində 57 ölkə tərəfindən tanınır...
- Yəni Rusiya sizi tanıyıb, çünki o, həm də ATƏT-in üzvüdür...
- Rusiya nəinki İçkeriyanı tanıdı, hətta Rusiya bizimlə diplomatik əlaqələr qurdu. 1997-ci ildən diplomatik nümayəndəliklər açılıb: Çeçenistan Respublikası - Moskvada və Rusiya - Qroznıda. Tanınma faktı isə hələ 1996-cı ildə, ATƏT-in “suveren müstəqil demokratik dövlət”i açıq şəkildə ifadə edən 1992-ci il İçkeriya Konstitusiyası əsasında seçkiləri izləyəcəklərini elan edəndə gerçəkləşdi. Və bu, seçkilərdən sonra protokolda qeyd olunub.
Üstəlik, biz hələ Birinci Çeçen müharibəsinə görə Rusiya tərəfindən təzminatların ödənilməsinə dair müqavilələr imzalamışdıq. Moskvanın öz üzərinə götürdüyü və çeçenlərə qaytarmağı öhdəsinə götürdüyü 170 milyard dollar idi. Beləliklə, bəli, bizi tanıdılar.
Son vaxtlara qədər işğal faktı tanınmırdı. Amma bu gün artıq bu məsələdə irəliləyiş var: Rusiyanın Praqada müstəmləkəsizləşdirilməsinə dair konfransın qətnaməsində bizim adımız çəkilir - işğal altında olan müstəqil dövlət kimi.
- ATƏT-in tanınması yaxşıdır. Amma İçkeriya ATƏT-in üzvü olmadı və Moskva Çeçenistanın suverenliyini tanımır. Başqa dövlətlər tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanınmayan İçkeriya dövlət səviyyəsində işğal altında olan ölkə kimi tanınmaz. Biz isə indicə prezidentə İçkeriyanın müstəqilliyini tanımağa çağıran petisiya qeydə almışıq...
- Bəli, çox vacibdir. Bu, Ukrayna cəmiyyətinin çeçen xalqına münasibətdə mövqeyini göstərir...
- Ukrayna dövlətinin mövqeyi bundan az önəmli deyil. Xüsusilə indi, Rusiya ilə müharibə zamanı...
- Ukraynalıların, Ukrayna cəmiyyətinin, Ukrayna rəhbərliyinin Çeçenistan İçkeriya Respublikasını tanımasına və diplomatik əlaqələr qurmasına hazır olduğuna dair siqnal göndərməklə dövlətə kömək etməlidir.
- Ramzan Kadırov son vaxtlar bir neçə açıqlama verib. Əvvəlcə o, Çeçenistan rəhbəri postunu tərk etmək niyyətində idi, sonra isə fikrini dəyişdi. Daha sonra o, Putinin yanına gedəcəyini, ona “yer üzündəki vəziyyəti” izah edəcəyini söylədi. Amma görünür, o da fikrini dəyişib. Sizcə, Kadırovun bu hərəkətlərinin arxasında nə dayanır?
- Siz ona elə indi, Ukrayna ilə müharibə başlayanda diqqət yetirməyə başladınız. Biz isə 15 ildir bununla yaşayırıq. Bu təlxək iki-üç aydan bir öz şəxsiyyətinə diqqət çəkmək üçün bir növ açıqlama verir. Qeyd etdiyiniz ifadələr bu diapazondandır.
- Və bu, onun Putinin sonunun yaxınlaşdığını görərək özünü ümumrusiya siyasətçisi kimi göstərməyə başladığına işarə ola bilməz?
- Müharibə başlayanda Putin ona bu şansı verdi. Yadınıza salın ki, o, hansısa görüşdə ictimaiyyət qarşısında bu cümləni demişdi: “Ramzan Axmadoviç, sizinlə ayrıca danışacağıq”. Bu, bütün Rusiya siyasətçilərinə çox ciddi siqnal və mesaj idi, çünki Kadırovun arxasında bir banda var. Və bu gün heç bir məsələdə Putinin mövqeyi ilə razılaşmayan hər kəs Kadırov və kadırovçular haqqında dəhşət hekayəsindən vahiməyə düşür.
Onlar həqiqətən bir döyüş bölməsi olaraq nədirlər - biz Ukraynada gördük. Amma onlar jandarm kimi polis nəzarəti funksiyalarını yerinə yetirə bilirlər. Ona görə də Rusiyada daxili istifadə üçün bu, Rusiyanı faktiki idarə edən bir neçə adamın - Putinin, Patruşevin, Zolotovun əlində çox güclü alətdir. Bu üç nəfər “kadırovçular”dan öz hakimiyyətlərini saxlamaq üçün alət kimi istifadə edə bilərlər. Beləliklə, onun Rusiya siyasətində seçiciliyini vurğulayırlar.
- Kadırovun Putin postunu tutmaq ambisiyaları varmı?
- Yox. Bunu özü də başa düşür ki, mümkün deyil. O, heç vaxt nəinki Putin postuna, heç vaxt federal səviyyədə heç bir vəzifəyə razı olmayacaq. Çeçenistan onun tavanıdır. Orada çardır və “tanrıdır”... Və onun Çeçenistandan kənarda heç bir ambisiyası yoxdur, çünki başa düşür: bu vəzifələrdən gedən kimi meyitdir. Həm fiziki, həm də siyasi.
“Çeçenlər indiki kimi rüsvayçılığı heç vaxt və tarixlərinin heç bir mərhələsində yaşamayıblar. Ona görə də Kadırova nifrət çoxdur”
- Amma onun dəstəsi var. Ona arxalana bilər. Digərlərində isə belə bir qrup yoxdur...
- Yox. O, Çeçenistanı tərk edən kimi heç kimi idarə edə bilməyəcək. O, təkcə çeçenlər arasında deyil, hətta ətrafı arasında da nə qədər populyar olmadığını bilir. Məsələ burasındadır ki, çeçenlər indiki kimi rüsvayçılığı heç vaxt və tarixlərinin heç bir mərhələsində yaşamayıblar. Ona görə də Kadırova nifrət çoxdur.
- Bəs niyə ona dözürlər?
- Çeçenistan ətrafında və bu gün 150 min rus əsgəri var. Rusiya ordusunun bu gün yaşadığı böhrana baxmayaraq, Çeçenistandan bir bölmə belə çıxarılmayıb. Və onların Çeçenistandan göndərdikləri iddia edilənlər alkoqoliklər, evsizlər, Rusiyanın hər yerindən yığılıb respublikaya gətirilən məhbuslardır. İki həftə və ya bir aylıq təlim keçirlər, sonra oradan “Kadırovçular” Çeçenistandan bir bölmə olaraq göndərilir. Əslində bu, bütün Rusiyada topladıqları qarmaqarışıqlıqdır. Bizə hərbi əsirlər deyir ki, Çeçenistandan göndəriləndə onlara bir avtomat və dörd boş avtomat darağı verirlər. Patronlar artıq Ukrayna ərazisinə çatanda, atəş altında cəbhə xəttinə yeridilməzdən bir-iki saat əvvəl verilir.
- “Kadırovçular”ın Ukraynadakı itkilərinin sayı məlumdurmu?
- Mindən çox insan itiriblər. 200-ə yaxın insan dəfn edilib, qalanları Belarusda soyuduculardadır. Bunlar həm də ilk günlərdə burada repressiya ilə məşğul olmaq və Ukraynanın siyasi rəhbərliyini aradan qaldırmaq üçün Ukraynaya gedənlərdir. Bundan sonra artıq heç vaxt qabağa atılmır, arxalarda gəzirlər. O cümlədən qondarma “DPR və LPR”-dən səfərbər olunanlar.
- Necə düşünürsünüz, “Kadırovçular”ın FSB-dən olan adamlar tərəfindən təhvil verilməsi versiyasının əsası varmı?
- Mən tam əminəm ki, belədir. Çünki onların Kadırova nifrəti damdan keçir. Fakt budur ki, Çeçenistan yeganə bölgədir ki, orada FSB istədiyini edə bilməz. Orada onlar öz hərəkətlərini Kadırovla əlaqələndirməlidirlər.
- Dediniz ki, Ukrayna qalib gəlsə, Çeçenistan üç gün ərzində azad olunacaq. “Ukraynanın qələbəsi” deyəndə nəyi nəzərdə tutursunuz, çünki Moskvaya getməyəcəyimiz aydındır?
- Ukrayna ordusunun sərhədlərinə çıxmasını nəzərdə tuturam. Daha çox getməyə ehtiyac yoxdur. Hətta Krım Rusiyada hansısa vəziyyətin başlamasını gözləyə bilər. Çünki onlar Krımı öz əraziləri hesab edirlər və onun azad edilməsi nüvə silahından istifadə üçün bəhanə sayıla bilər. Mən buna inanmıram, amma risk var. Bundan əlavə, bunlar Ukrayna hərbçilərinin həyatıdır ...
Ona görə də mən “Çeçenistanın işğaldan azad edilməsi üçün üç gün” deyəndə, məhz bunu nəzərdə tuturam. Rusiyanın dağılması üçün deyil. Rusiyanın dağılması - bu, məncə, 2024-cü ilə qədər baş verəcək, sabah yox. 2024-cü ilə və ya 2024-cü ilə qədər, düşünürəm ki, bütün bu məsələlərin dəqiq müəyyən edilmiş konturları və həlli yolları olacaq.
-Nə üçün Ukraynanın qələbəsi Rusiyanın dağılmasına gətirib çıxarmalıdır?
- Məncə, siz Rusiya cəmiyyətindəki əhval-ruhiyyəni diqqətlə izləyirsiniz. Putinin gördüyü işlərə ictimai dəstək var. Amma onun gördüyü işlərdən narazı qalan qüvvələr də mövcuddur. Yadınızdadırsa, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən əvvəl çox nüfuzlu bir zabit, general İvaşov Rusiya zabitləri adından Putini Rusiyanı məhv etməməyə, Ukraynada müharibəyə başlamamağa çağırmışdı: “Sən Ukraynanı məhv etmirsən, sən Rusiyanı məhv edirsən”, - demişdi. Müharibə artıq rus ordusunu məğlub etmək üçün tamamilə aydın bir tendensiyaya malik olduqda, bu hisslər Rusiyanın özündə vətəndaş müharibəsinə səbəb ola bilər.
- Federasiya subyektləri arasında?
- Xeyr, hətta qruplar arasında da. Rus şovinistləri ilə bu gün sükan arxasında olanlar arasında. Və çox güman ki, ordu qoşulacaq, bunun içərisində silahlı qüvvələrin qurduğu bir anlayış var ...
- Etiraf etmirsiniz ki, Putin məğlubiyyət perspektivini görüb, seçkisiz hakimiyyətdə qalmaq üçün Rusiya Federasiyasında hərbi vəziyyət elan edəcək və müharibəni çəkəcək?
- Putin artıq müharibəni nə vaxt bitirəcəyinə qərar vermir. O, buna nə vaxt başlamaq məsələsinə qərar verdi və indi bitməsinə qərar verməyəcək, ancaq Ukrayna yönümlü koalisiya qərar verəcək...
- Putin səfərbərlik elan etdi. Proqnozunuz necədir: çeçenlər mitinqlərə çıxacaqmı? Onlar səfərbərliyə və Ukrayna ilə müharibəyə göndərilməyə etiraz edəcəklərmi?
- Düşünürəm ki, belə cəhdlər olacaq və biz uşaqları Ukraynaya göndərilən çeçen analara müvafiq müraciət etmişik. Üstəlik, dünən və bu gün (Zakayev bu sualı çərşənbə axşamı cavablandırıb. - Red.) artıq belə cəhdlər olub. Amma onların tez nəticə verəcəyini, bu gün, sabah hansısa kütləvi aksiyanın olacağını düşünmürəm. Baxmayaraq ki, proseslərin inkişaf edəcəyinə əminəm. Bunun üçün artıq hazırlıqlar gedir. Mən bizim əməllərimizi yox, iqtidarın işğalçı strukturlarını nəzərdə tuturam.
Bu hərəkətlər çeçenləri inandırır ki, həm işğal rejimi, həm də onun Çeçenistandakı nümayəndələri bu xalqın düşmənidir. Əgər indiyə qədər onların ideologiyası cənab Kadırovun çeçen xalqını müharibədən xilas etməsi idisə, bu gün hamı əmindir ki, həm Kadırov, həm də Putin çeçen xalqını növbəti soyqırıma məruz qoyurlar. Ona görə də əminəm ki, Çeçenistan ictimaiyyətindən müəyyən reaksiyalar olacaq.
- Sizcə, artıq Qərbdə Rusiyanın bir imperiya kimi təhlükəli olması və imperiyadan azad edilməli olduğu fikri formalaşıb?
- Məncə, “Lend-liz”in meydana çıxması və onların Ukrayna ilə bağlı mövqeyi Qərbin bu həqiqəti başa düşdüyünü təsdiqləyir.
- Yəni, biz indi strateji məqsədə - Rusiyanın müstəmləkəsizləşməsinə doğru gedirik?
- Mən buna 90% əminəm. Çünki bu gün müşahidə etdiyimiz bütün tendensiyalar, o cümlədən Rusiyanın müttəfiqi adlandırılan ölkələr də bundan danışır. KTMT-də baş verən son hadisələr, Şanxay Təşkilatının iclası - görürsən ki, artıq Putini heç kim nəzərə almır, artıq Rusiyanı uduzmuş, gələcəyi olmayan ölkə kimi görürlər.
- İki aydan sonra Çeçenistan İçkeriya Respublikasının suverenliyinin Ukrayna tərəfindən tanınması ilə bağlı petisiya çərçivəsində imzaların toplanması müddəti başa çatacaq. Əminəm ki, lazımi 25 min imza toplanacaq və Prezident Zelenski bu məsələyə baxmalı olacaq. Sizcə o, necə reaksiya verməlidir?
- Bu, Kiyev üçün Rusiya və Ukraynanın tərəfdaşları ilə dialoqda əlavə arqument ola bilər. Amma tanınmanın dərhal baş verəcəyini düşünmürəm... Düşünürəm ki, Ukrayna hakimiyyəti mövcud vəziyyətdən asılı olaraq siyasi məqsədəuyğunluğa əsaslanaraq qərar verəcək. Tanınma məsələsi bizim üçün o qədər də taleyüklü deyil, ukraynalıların özləri üçün çox vacibdir. Ona görə də topu ukraynalıların və Ukrayna rəhbərliyinin tərəfinə buraxıram.
Paylaş:
Müəllif : Fuad
Tarix:27-09-2022, 08:43
Sikayət
Oxşar Xəbərlər
Sürgündə olan İçkeriya Çeçenistan Respublikası hökumətinin başçısı, çeçen müxalifətinin liderlərindən biri Əhməd Zakayev Ukraynanın “Zn.ua” portalına müsahibəsində Rusiya-Ukrayna müharibəsinin gedişi, çeçenlərin müharibədə oynadıqları rol haqqında geniş müsahibə verib.
Qeyd edək ki, Zakayev sentyabrın 22-də Ukraynaya səfər edib. Bundan xəbər tutan Çeçenistan rəhbəri Ramzan Kadırov Rusiya-Ukrayna müharibəsində iştirak edən çeçenləri Zakayevi öldürməyə çağırıb: “Onu kim taparsa, məhv etməlidir. Bu keçini güllə ilə öldürüb evə gələnin bütün təminatı ömürlük təmin olunacaq... Hər biriniz yalnız bir şərtlə Çeçenistana qayıda bilərsiniz: ya Zakayevin şalvarını çıxarın, ya da onun alnından güllələyin”.
Hazırda Ukraynada olan Zakayev bir çox mətləblərə toxunub, Rusiya daxilində baş verəcəklərlə bağlı proqnozlarını bölüşüb. DİA.AZ çeçen mühacirin müsahibəsini AYNA-ya istinadla təqdim edir:
- Cənab Zakayev, sizi Kiyevə nə gətirdi?
- İndi yeni hərbi bölüyün formalaşdırılması prosesi gedir. Hazırda Ukraynada rəsmi olaraq dörd bölüyümüz var. Onlardan üçü Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Xarici Legionunun tərkibindədir, biri isə 2014-cü ildən döyüşən Şeyx Mənsur adına könüllü bölükdür. Biz cəbhə xəttinə, Xerson vilayətinə, Zaporojyeyə getdik. Vaxtımızın çoxunu orada keçirirdik.
- Rəsmi səviyyədə görüşləriniz olubmu?
- Rəsmi səviyyədə bizim daimi əlaqəmiz var. Müvafiq strukturlar mənim Ukraynada təhlükəsizliyimi təmin edir, ona görə də məmurlar, təbii ki, bilirlər ki, mən buradayam...
- Bu qarşılıqlı əlaqə nə vaxtdan başlayıb?
- Fevralın 24-də müharibə başladı və artıq ayın 26-da biz Brüsseldə Dövlət Komitəsinin iclasını keçirdik. Orada Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünü dəf etmək üçün bölüklərin yaradılması barədə qərar qəbul olundu. Eyni qərarda biz Ukrayna rəhbərliyi ilə bu məsələ ilə bağlı məsləhətləşmələrin aparılmasının zəruriliyini yazmışıq.
Fevralın 28-də Prezident Zelenski Xarici Legionun yaradılması haqqında fərman imzalayıb. O vaxtdan biz Ukraynanın hökumət strukturları ilə yarı rəsmi məxfi əməkdaşlığa başlamışıq ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrində və ya könüllülər sıralarında döyüşən çeçenlər sonradan muzdlu kimi mühakimə olunmasınlar. Çünki 2014-cü ildən sonra Ukrayna uğrunda döyüşən çeçenlər saxlanılanda artıq belə acı təcrübəmiz olub...
- ...Və hətta Rusiya Federasiyasına da qovuldular...
— Bəli, təəssüf ki, belə hallar olub. Bunun qarşısını almaq üçün biz bəyan etdik ki, dövlətlərimizin departamentləri arasında rəsmi olmasa da, bir növ razılaşma lazımdır. Biz bunu etdik: Ukrayna və Çeçenistanın hərbi idarələri arasında müqavilə imzaladıq. Və o vaxtdan bəri bir çox məsələlər üzrə əməkdaşlıq və qarşılıqlı fəaliyyət artıq başlayıb. Çünki Ukraynada baş verənlər təkcə çeçenlərə deyil, bir neçə əsr Rusiyadan müstəmləkə asılılığında olan bir çox başqa xalqlara da birbaşa təsir göstərir.
“Rusiya Ukraynaya uduzsa, Çeçenistanın işğaldan azad edilməsi bir neçə günün işidir. Mən buna tam əminəm”
- Niyə çeçenlər indi Çeçenistanda deyil, Ukraynada döyüşürlər?
- Biz döyüşmüşük və rusları dayandırmağa çalışmışıq. Amma fakt budur ki, biz Çeçenistanda döyüşəndə bu “canavarla” üz-üzə qalmışdıq. Üstəlik, bir-birimizə qalsaydı, bəlkə yenə də qalib gələ bilərdik. Amma bütün dünya o zaman bizimlə münaqişədə Rusiyanın tərəfini tutdu. İndi də biz tam əmin ola bilmərik ki, əgər hansısa hərbi əməliyyatlara başlasaq, onda bizim müharibəmiz Rusiya Federasiyasının daxili işi sayılmayacaq. Biz isə artıq 300 min əhalini Rusiya ilə bu qeyri-bərabər müharibəyə salmışıq.
İndi biz Qafqazda ikinci cəbhənin açılmasından danışmırıq, çünki bu, yüz minlərlə insanın fiziki məhvi riskini yaradacaq, həm də ruslara təcavüzə haqq qazandırmaq üçün daha bir arqument verəcək: onlar deyəcəklər ki, Ukrayna Qafqazda separatizmi dəstəkləyir.
- Amma “DXR/LXR”i ilk tanıyan onlar oldu, ona görə də indi bu arqument inandırıcı olmayacaq...
- Hər halda başa düşürük ki, bu gün Ukraynanın ruslarla mübarizədə aldığı dəstəyi biz almayacağıq. İndi bizim üçün ən vacibi ukraynalılarla birlikdə bu azğın “canavarı” bitirməkdir. Rusiya Ukraynaya uduzsa, Çeçenistanın işğaldan azad edilməsi bir neçə günün işidir. Mən buna tam əminəm. Ona görə də indi bizim Çeçenistanda növbəti müharibəni başlatmağa və əhalimizi növbəti soyqırıma məruz qoymağa ehtiyacımız yoxdur.
- Sizcə, bu gün Çeçenistanın neçə sakini Rusiyadan müstəqillik ideyasını dəstəkləyir?
- Əminəm ki, insanların 90%-dən çoxu müstəqillik ideyasını unutmamış və ondan əl çəkməmişdir.
- Belə çıxır ki, Kadırov rejimi əhalinin 10%-dən azının dəstəyinə arxalanır?
- Hətta bu 10% -in hamısı ona sadiq deyil. Putinlə Kadırovun öz əllərindən qidalandırdıqları da var, bu rejimə xidmət edənlər də. Məsələn, media. Qalanları, deyək ki, dövlət işçiləri, sadəcə yaşamaq üçün gözləmə mövqeyi tuturlar. Artıq belə təcrübəmiz var.
Biz artıq 1944-cü ildə deportasiyadan sonra, 1957-ci ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası yenidən yaradılanda və xalqımız öz torpaqlarına qayıdanda çeçen cəmiyyətinin indi olduğu vəziyyətində idik. Çeçenlər daha sonra vəziyyətə təslim oldular və sadəcə sağ qaldılar. Fəaliyyət 1990-cı illərin əvvəllərində başladı. Eyni şey indi də baş verir.
Yəni 1991-ci ildə azadlıq mübarizəsinin motivi deportasiya idisə, indi keçmiş iki müharibə və bu müharibələrdə hər bir ailənin itki verməsi faktıdır. Ona görə də indi Rusiyada hansısa proseslər başlasa, bu, bizim reaksiyamıza səbəb olacaq. Biz buna hazır olmalıyıq. Bizim hökumət və o silahlı strukturlar ki, indi Ukraynada təcrübə toplayırlar.
- Anladığım qədər, Qərb dünyası Çeçenistanın suverenliyi ideyasını dəstəkləyir. Amma eyni zamanda, Rusiyadan müstəqillik uğrunda mübarizədə xalqa effektiv dəstək verilmir. Niyə belə qeyri-müəyyən mövqe var?
- Bilirsiniz, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü başlamazdan əvvəl bizə elə gəlirdi ki, Qərb Rusiyanın bütün postsovet məkanına nəzarət etməsi ilə barışıb. Baxmayaraq ki, Birləşmiş Ştatlar 1990-cı illərin əvvəllərində Qafqazda peyda olanda Gürcüstana pul qoymuşdular. Amerikalılar əmin idilər ki, rusların Gürcüstanda belləri qırılacaq. Amma alınmadı...
- Niyə Çeçenistana üstünlük verilmədi?
- Çeçenistan çox kiçikdir - 17 min kvadrat kilometrlik ərazimiz var. Rusiyadan başqa həmsərhəd olduğumuz yeganə ölkə Gürcüstandır: onunla sərhədin uzunluğu 80 kilometrdir. Təbii ki, amerikalılar Çeçenistan və Gürcüstan arasında seçim edərkən daha böyük Gürcüstana üstünlük verdilər. Baxmayaraq ki, biz Rusiya ilə mübarizə apara biləcəyimizi göstərmişik, amma bu, artıq sonra idi, artıq mövqelər dəqiqləşmişdi.
Lakin 2008-ci il göstərdi ki, Gürcüstan Rusiyaya müqavimət göstərməyə hazır deyil. Biz döyüşürdük, amma birincisi, Çeçenistanda az adam var, biz öz gücümüzlə Rusiyanı çökdürə bilmədik. İkincisi, bizdə Ukraynanın indiki resursları yox idi. Heç kimdən kömək olmadı. Biz Rusiyanın daxilində idik və bizim heç bir xarici dəstəyimiz və arxamız yox idi.
“2014-cü ildə ukraynalılara niyə dəstək verilmədi? Düşünürəm ki, ukraynalılar müqavimət göstərmədilər. Krım demək olar ki, bir güllə belə atılmadan verildi”
- Sizcə, Qərb niyə Ukraynaya münasibətdə mövqeyini dəyişdi və 2014-cü ildən fərqli olaraq, bizə təkcə “dərin narahatlıq” ifadəsi ilə deyil, həm də silahla kömək etməyə başladı?
- 2014-cü ildə ukraynalılara niyə dəstək verilmədi? Düşünürəm ki, ukraynalılar müqavimət göstərmədilər. Krım demək olar ki, bir güllə belə atılmadan verildi. Lakin amerikalılar Bjezinskinin simasında dedilər: “Heç kim sizin üçün vuruşmayacaq. Özünüz üçün mübarizə aparmasanız, uduzacaqsınız”.
Və eskalasiyanın başlanğıcını xatırlayaq, o zaman ki, Putin keçən il sizin sərhədinizə qoşun yeritdi. Amerikalılarda 100% məlumat var idi ki, Putin aqressiya hazırlayır. Bu barədə danışdılar. Lakin Vaşinqton xəbərdarlıqlardan başqa heç bir təsirli addım atmadı. Hətta onların verdiyi silahlar da sırf partizan əməliyyatları üçün nəzərdə tutulmuşdu. Çünki Krımdan sonra ukraynalıların Rusiyaya müqavimət göstərəcəyinə əmin deyildilər.
Və mən tam əmin idim ki, Putin Ukraynanı işğal etsə, bu həm Rusiyanın, həm də Putinin sonu olacaq. Bilirdim ki, Ukrayna bir millət olaraq artıq oyanıb, birlik nümayiş etdirir. Bunun göstəricisi isə Maydan idi, xüsusən də İkinci Maydan... Üstəlik, Rusiyanın “xüsusi əməliyyat”ının məqsədləri Ukraynanın deazifikasiyası və demilitarizasiyası idi ki, bu, Ukrayna dövlətinin tamamilə məhv edilməsi və millətin məhv edilməsi deməkdir. Təbii ki, ukraynalıların döyüşməkdən başqa çıxış yolu yox idi. Beləliklə, amerikalılar Ukraynanın bacardığını və həvəsli olduğunu görəndə, yalnız bundan sonra kömək gəldi.
-Siz İçkeriyanın rəhbəri kimi Londonda yaşayırsınız. Yuxarıda özünüz də dediyiniz kimi, başqa ölkələrin dövlət strukturları sizin hökumətinizlə hansısa “məxfi” müqavilələr bağlayır. Bəs niyə Qərb İçkeriyanın suverenliyini rəsmən tanımır?
- Fakt budur ki, İçkeriya ATƏT səviyyəsində 57 ölkə tərəfindən tanınır...
- Yəni Rusiya sizi tanıyıb, çünki o, həm də ATƏT-in üzvüdür...
- Rusiya nəinki İçkeriyanı tanıdı, hətta Rusiya bizimlə diplomatik əlaqələr qurdu. 1997-ci ildən diplomatik nümayəndəliklər açılıb: Çeçenistan Respublikası - Moskvada və Rusiya - Qroznıda. Tanınma faktı isə hələ 1996-cı ildə, ATƏT-in “suveren müstəqil demokratik dövlət”i açıq şəkildə ifadə edən 1992-ci il İçkeriya Konstitusiyası əsasında seçkiləri izləyəcəklərini elan edəndə gerçəkləşdi. Və bu, seçkilərdən sonra protokolda qeyd olunub.
Üstəlik, biz hələ Birinci Çeçen müharibəsinə görə Rusiya tərəfindən təzminatların ödənilməsinə dair müqavilələr imzalamışdıq. Moskvanın öz üzərinə götürdüyü və çeçenlərə qaytarmağı öhdəsinə götürdüyü 170 milyard dollar idi. Beləliklə, bəli, bizi tanıdılar.
Son vaxtlara qədər işğal faktı tanınmırdı. Amma bu gün artıq bu məsələdə irəliləyiş var: Rusiyanın Praqada müstəmləkəsizləşdirilməsinə dair konfransın qətnaməsində bizim adımız çəkilir - işğal altında olan müstəqil dövlət kimi.
- ATƏT-in tanınması yaxşıdır. Amma İçkeriya ATƏT-in üzvü olmadı və Moskva Çeçenistanın suverenliyini tanımır. Başqa dövlətlər tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanınmayan İçkeriya dövlət səviyyəsində işğal altında olan ölkə kimi tanınmaz. Biz isə indicə prezidentə İçkeriyanın müstəqilliyini tanımağa çağıran petisiya qeydə almışıq...
- Bəli, çox vacibdir. Bu, Ukrayna cəmiyyətinin çeçen xalqına münasibətdə mövqeyini göstərir...
- Ukrayna dövlətinin mövqeyi bundan az önəmli deyil. Xüsusilə indi, Rusiya ilə müharibə zamanı...
- Ukraynalıların, Ukrayna cəmiyyətinin, Ukrayna rəhbərliyinin Çeçenistan İçkeriya Respublikasını tanımasına və diplomatik əlaqələr qurmasına hazır olduğuna dair siqnal göndərməklə dövlətə kömək etməlidir.
- Ramzan Kadırov son vaxtlar bir neçə açıqlama verib. Əvvəlcə o, Çeçenistan rəhbəri postunu tərk etmək niyyətində idi, sonra isə fikrini dəyişdi. Daha sonra o, Putinin yanına gedəcəyini, ona “yer üzündəki vəziyyəti” izah edəcəyini söylədi. Amma görünür, o da fikrini dəyişib. Sizcə, Kadırovun bu hərəkətlərinin arxasında nə dayanır?
- Siz ona elə indi, Ukrayna ilə müharibə başlayanda diqqət yetirməyə başladınız. Biz isə 15 ildir bununla yaşayırıq. Bu təlxək iki-üç aydan bir öz şəxsiyyətinə diqqət çəkmək üçün bir növ açıqlama verir. Qeyd etdiyiniz ifadələr bu diapazondandır.
- Və bu, onun Putinin sonunun yaxınlaşdığını görərək özünü ümumrusiya siyasətçisi kimi göstərməyə başladığına işarə ola bilməz?
- Müharibə başlayanda Putin ona bu şansı verdi. Yadınıza salın ki, o, hansısa görüşdə ictimaiyyət qarşısında bu cümləni demişdi: “Ramzan Axmadoviç, sizinlə ayrıca danışacağıq”. Bu, bütün Rusiya siyasətçilərinə çox ciddi siqnal və mesaj idi, çünki Kadırovun arxasında bir banda var. Və bu gün heç bir məsələdə Putinin mövqeyi ilə razılaşmayan hər kəs Kadırov və kadırovçular haqqında dəhşət hekayəsindən vahiməyə düşür.
Onlar həqiqətən bir döyüş bölməsi olaraq nədirlər - biz Ukraynada gördük. Amma onlar jandarm kimi polis nəzarəti funksiyalarını yerinə yetirə bilirlər. Ona görə də Rusiyada daxili istifadə üçün bu, Rusiyanı faktiki idarə edən bir neçə adamın - Putinin, Patruşevin, Zolotovun əlində çox güclü alətdir. Bu üç nəfər “kadırovçular”dan öz hakimiyyətlərini saxlamaq üçün alət kimi istifadə edə bilərlər. Beləliklə, onun Rusiya siyasətində seçiciliyini vurğulayırlar.
- Kadırovun Putin postunu tutmaq ambisiyaları varmı?
- Yox. Bunu özü də başa düşür ki, mümkün deyil. O, heç vaxt nəinki Putin postuna, heç vaxt federal səviyyədə heç bir vəzifəyə razı olmayacaq. Çeçenistan onun tavanıdır. Orada çardır və “tanrıdır”... Və onun Çeçenistandan kənarda heç bir ambisiyası yoxdur, çünki başa düşür: bu vəzifələrdən gedən kimi meyitdir. Həm fiziki, həm də siyasi.
“Çeçenlər indiki kimi rüsvayçılığı heç vaxt və tarixlərinin heç bir mərhələsində yaşamayıblar. Ona görə də Kadırova nifrət çoxdur”
- Amma onun dəstəsi var. Ona arxalana bilər. Digərlərində isə belə bir qrup yoxdur...
- Yox. O, Çeçenistanı tərk edən kimi heç kimi idarə edə bilməyəcək. O, təkcə çeçenlər arasında deyil, hətta ətrafı arasında da nə qədər populyar olmadığını bilir. Məsələ burasındadır ki, çeçenlər indiki kimi rüsvayçılığı heç vaxt və tarixlərinin heç bir mərhələsində yaşamayıblar. Ona görə də Kadırova nifrət çoxdur.
- Bəs niyə ona dözürlər?
- Çeçenistan ətrafında və bu gün 150 min rus əsgəri var. Rusiya ordusunun bu gün yaşadığı böhrana baxmayaraq, Çeçenistandan bir bölmə belə çıxarılmayıb. Və onların Çeçenistandan göndərdikləri iddia edilənlər alkoqoliklər, evsizlər, Rusiyanın hər yerindən yığılıb respublikaya gətirilən məhbuslardır. İki həftə və ya bir aylıq təlim keçirlər, sonra oradan “Kadırovçular” Çeçenistandan bir bölmə olaraq göndərilir. Əslində bu, bütün Rusiyada topladıqları qarmaqarışıqlıqdır. Bizə hərbi əsirlər deyir ki, Çeçenistandan göndəriləndə onlara bir avtomat və dörd boş avtomat darağı verirlər. Patronlar artıq Ukrayna ərazisinə çatanda, atəş altında cəbhə xəttinə yeridilməzdən bir-iki saat əvvəl verilir.
- “Kadırovçular”ın Ukraynadakı itkilərinin sayı məlumdurmu?
- Mindən çox insan itiriblər. 200-ə yaxın insan dəfn edilib, qalanları Belarusda soyuduculardadır. Bunlar həm də ilk günlərdə burada repressiya ilə məşğul olmaq və Ukraynanın siyasi rəhbərliyini aradan qaldırmaq üçün Ukraynaya gedənlərdir. Bundan sonra artıq heç vaxt qabağa atılmır, arxalarda gəzirlər. O cümlədən qondarma “DPR və LPR”-dən səfərbər olunanlar.
- Necə düşünürsünüz, “Kadırovçular”ın FSB-dən olan adamlar tərəfindən təhvil verilməsi versiyasının əsası varmı?
- Mən tam əminəm ki, belədir. Çünki onların Kadırova nifrəti damdan keçir. Fakt budur ki, Çeçenistan yeganə bölgədir ki, orada FSB istədiyini edə bilməz. Orada onlar öz hərəkətlərini Kadırovla əlaqələndirməlidirlər.
- Dediniz ki, Ukrayna qalib gəlsə, Çeçenistan üç gün ərzində azad olunacaq. “Ukraynanın qələbəsi” deyəndə nəyi nəzərdə tutursunuz, çünki Moskvaya getməyəcəyimiz aydındır?
- Ukrayna ordusunun sərhədlərinə çıxmasını nəzərdə tuturam. Daha çox getməyə ehtiyac yoxdur. Hətta Krım Rusiyada hansısa vəziyyətin başlamasını gözləyə bilər. Çünki onlar Krımı öz əraziləri hesab edirlər və onun azad edilməsi nüvə silahından istifadə üçün bəhanə sayıla bilər. Mən buna inanmıram, amma risk var. Bundan əlavə, bunlar Ukrayna hərbçilərinin həyatıdır ...
Ona görə də mən “Çeçenistanın işğaldan azad edilməsi üçün üç gün” deyəndə, məhz bunu nəzərdə tuturam. Rusiyanın dağılması üçün deyil. Rusiyanın dağılması - bu, məncə, 2024-cü ilə qədər baş verəcək, sabah yox. 2024-cü ilə və ya 2024-cü ilə qədər, düşünürəm ki, bütün bu məsələlərin dəqiq müəyyən edilmiş konturları və həlli yolları olacaq.
-Nə üçün Ukraynanın qələbəsi Rusiyanın dağılmasına gətirib çıxarmalıdır?
- Məncə, siz Rusiya cəmiyyətindəki əhval-ruhiyyəni diqqətlə izləyirsiniz. Putinin gördüyü işlərə ictimai dəstək var. Amma onun gördüyü işlərdən narazı qalan qüvvələr də mövcuddur. Yadınızdadırsa, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən əvvəl çox nüfuzlu bir zabit, general İvaşov Rusiya zabitləri adından Putini Rusiyanı məhv etməməyə, Ukraynada müharibəyə başlamamağa çağırmışdı: “Sən Ukraynanı məhv etmirsən, sən Rusiyanı məhv edirsən”, - demişdi. Müharibə artıq rus ordusunu məğlub etmək üçün tamamilə aydın bir tendensiyaya malik olduqda, bu hisslər Rusiyanın özündə vətəndaş müharibəsinə səbəb ola bilər.
- Federasiya subyektləri arasında?
- Xeyr, hətta qruplar arasında da. Rus şovinistləri ilə bu gün sükan arxasında olanlar arasında. Və çox güman ki, ordu qoşulacaq, bunun içərisində silahlı qüvvələrin qurduğu bir anlayış var ...
- Etiraf etmirsiniz ki, Putin məğlubiyyət perspektivini görüb, seçkisiz hakimiyyətdə qalmaq üçün Rusiya Federasiyasında hərbi vəziyyət elan edəcək və müharibəni çəkəcək?
- Putin artıq müharibəni nə vaxt bitirəcəyinə qərar vermir. O, buna nə vaxt başlamaq məsələsinə qərar verdi və indi bitməsinə qərar verməyəcək, ancaq Ukrayna yönümlü koalisiya qərar verəcək...
- Putin səfərbərlik elan etdi. Proqnozunuz necədir: çeçenlər mitinqlərə çıxacaqmı? Onlar səfərbərliyə və Ukrayna ilə müharibəyə göndərilməyə etiraz edəcəklərmi?
- Düşünürəm ki, belə cəhdlər olacaq və biz uşaqları Ukraynaya göndərilən çeçen analara müvafiq müraciət etmişik. Üstəlik, dünən və bu gün (Zakayev bu sualı çərşənbə axşamı cavablandırıb. - Red.) artıq belə cəhdlər olub. Amma onların tez nəticə verəcəyini, bu gün, sabah hansısa kütləvi aksiyanın olacağını düşünmürəm. Baxmayaraq ki, proseslərin inkişaf edəcəyinə əminəm. Bunun üçün artıq hazırlıqlar gedir. Mən bizim əməllərimizi yox, iqtidarın işğalçı strukturlarını nəzərdə tuturam.
Bu hərəkətlər çeçenləri inandırır ki, həm işğal rejimi, həm də onun Çeçenistandakı nümayəndələri bu xalqın düşmənidir. Əgər indiyə qədər onların ideologiyası cənab Kadırovun çeçen xalqını müharibədən xilas etməsi idisə, bu gün hamı əmindir ki, həm Kadırov, həm də Putin çeçen xalqını növbəti soyqırıma məruz qoyurlar. Ona görə də əminəm ki, Çeçenistan ictimaiyyətindən müəyyən reaksiyalar olacaq.
- Sizcə, artıq Qərbdə Rusiyanın bir imperiya kimi təhlükəli olması və imperiyadan azad edilməli olduğu fikri formalaşıb?
- Məncə, “Lend-liz”in meydana çıxması və onların Ukrayna ilə bağlı mövqeyi Qərbin bu həqiqəti başa düşdüyünü təsdiqləyir.
- Yəni, biz indi strateji məqsədə - Rusiyanın müstəmləkəsizləşməsinə doğru gedirik?
- Mən buna 90% əminəm. Çünki bu gün müşahidə etdiyimiz bütün tendensiyalar, o cümlədən Rusiyanın müttəfiqi adlandırılan ölkələr də bundan danışır. KTMT-də baş verən son hadisələr, Şanxay Təşkilatının iclası - görürsən ki, artıq Putini heç kim nəzərə almır, artıq Rusiyanı uduzmuş, gələcəyi olmayan ölkə kimi görürlər.
- İki aydan sonra Çeçenistan İçkeriya Respublikasının suverenliyinin Ukrayna tərəfindən tanınması ilə bağlı petisiya çərçivəsində imzaların toplanması müddəti başa çatacaq. Əminəm ki, lazımi 25 min imza toplanacaq və Prezident Zelenski bu məsələyə baxmalı olacaq. Sizcə o, necə reaksiya verməlidir?
- Bu, Kiyev üçün Rusiya və Ukraynanın tərəfdaşları ilə dialoqda əlavə arqument ola bilər. Amma tanınmanın dərhal baş verəcəyini düşünmürəm... Düşünürəm ki, Ukrayna hakimiyyəti mövcud vəziyyətdən asılı olaraq siyasi məqsədəuyğunluğa əsaslanaraq qərar verəcək. Tanınma məsələsi bizim üçün o qədər də taleyüklü deyil, ukraynalıların özləri üçün çox vacibdir. Ona görə də topu ukraynalıların və Ukrayna rəhbərliyinin tərəfinə buraxıram.
Paylaş:
Oxşar Xəbərlər
