Dövlət Statistika Komitəsinin açıqladığı sonuncu statistik məlumata görə Azərbaycanda ayda adambaşına orta hesabla 308 manat 60 qəpik istehlak xərclərimiz olur. İstehlak xərclərimizin isə cəmi 4 manat 90 qəpiyi və ya 1,6%-ni təhsil üçün xərcləyirik.

Təhsil sahəsi eyni zamanda istehlak xərclərimiz arasında ən az vəsait sərf etdiyimiz istiqamətdir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, kafe və restoranlarda xərclədiyimiz pullar istehlak xərclərimizin 6,7%-ni (20,8 manat) təşkil edir və bu da göründüyü kimi təhsilə ayırdığımız vəsaitdən təxminən 4,2 dəfə çoxdur.

İstehlak xərclərinin 43,6%-ni (134,7 manat) ərzaq məhsullarının alınmasına yönəldirik. Kafe və restoronlarda xərclədiyimiz pulları da nəzərə alsaq gəlirlərimizin yarısını yeyib-içməyə xərcləyirik.

Maraqlı və diqqət çəkən məqam odur ki, son 3 ildə əsas istiqamətlərdə istehlak xərclərimiz artdığı halda təhsil xərclərimizdə azalma olub.

Müqayisə üçün 2019-2021-ci illərdə adambaşına düşən aylıq istehlak xərclərimizi təqdim edirik:

mənbə: Dövlət Statistika Komitəsi

Onu da qeyd edək ki, həm təhsil, həm də digər istehlak xərcləri iqtisadi rayonlarda müxtəlif olub. Məsələn, Naxçıvan iqtisadi rayonunda (Naxçıvan şəhəri, Şərur, Babək, Ordubad, Culfa,  Şahbuz, Kəngərli və Sədərək rayonları) ərzağa sərf olunan pullar ümumi xərclərin 45,3%-nə (139,1 manat), təhsilə sərf olunan vəsait isə 1,6%-nə (5,9 manat) bərabər olub.

Bu göstərici iqitisadi rayonlarda aşağıdakı kimi olub:

mənbə: Dövlət Statistika Komitəsi

Açıqlanan rəsmi statistikadan da göründüyü kimi, Azərbaycanda ərzaq məhsullarının alınmasına sərf olunan vəsait  ilə təhsil xərclərinə sərf olunan vəsait arasında kəskin fərq var. Ümumi ölkə üzrə açıqlanan rəqəmlərə baxdığımız zaman görürük ki, ərzaq məhsullarının alınmasına sərf olunan vəsaitin istehlak xərclərindəki payı təhsil xərclərinə sərf olunan vəsaitin istehlak xərclərindəki payı arasında 42 faiz bəndi fərq var:

İnkişaf etmiş iqtisadiyyata sahib olan ölkələrdə bu fərq əksər hallarda daha aşağı olur. Müqayisə üçün bəzi Avropa ölkələrindəki mövcud statistikanı təqdim edirik:

mənbə: Eurostat

Unutmayaq ki, təhsil təkcə ölkələrin sosial-iqtisadi və sosial-mədəni inkişafında deyil həmçinin təhlükəsizliyində, davamlı inkişafında, məşğulluğun təmin olunmasında, yoxsulluğun azaldılmasında və s. mühim yer tutan fəaliyyət sahəsidir. Çünki ixtisaslı kadrların ortaya çıxardığı maddi və mənəvi dəyərlər, ixtisası olmayan insanın ortaya çıxardığı dəyərlərdən fərqlidir. Eyni zamanda onların gəlirləri arasında da ciddi fərqlər mövcuddur. İxtisaslı kadrların hazırlanmasına qoyulan investisiyalar insanın formalaşmasına yatırılan sərmayədir. Başqa formada bu, insana kapital qoyuluşu da adlandırılır və belə investisiyalar insan kapitalını formalaşdırır. Ümumiyyətlə dünyada insan kapitalı ən çox gəlir gətirən investisiya hesab olunur. Bu baxımdan indiki dövrdə təhsilin keyfiyyətini yüksəltməyə çəkilən xərclər vacib məsələlərdən biridir. Qazanılan biliklər insanın ömür yolunda onu daim müşaiyət edir və sosial rifahını yaxşılaşdırır.

Təsadüfi deyil ki, istənilən ölkədə təhsilə xərclənən vəsait həmin ölkədə əsas iqtisadi göstərici olan adambaşına düşən ümum daxili məhsul (ÜDM) ilə düz mütanasibdir.

Aşağıdakı cədvəldə adambaşına düşən ÜDM-nin ən yüksək və ən aşağı səviyyədə olduğu 10 ölkədə, həmçinin region ölkələrində adambaşına düşən təhsil xərcləri və adambaşına düşən ÜDM-ni təqdim edirik:

mənbə: Dünya Bankı