Dünya ölkələrində olduğu kimi Azərbaycanda da bir çox insan dələduzların, daha dəqiq desək kibercinayətkarların hədəfinə çevrilirlər. 

Vətəndaşların şəxsi məlumatları və bank hesablarını ələ keçirmək istəyən şəxlər adətən xarici ölkələrdə olan cinayətkarlar olur. 

Bu cinayəti törədən şəxslər arasında ölkə vətəndaşlarına da rast gəlinir. 

Bəs, vətəndaşların şəxsi məlumatları və bank hesabları hansı yollarla ələ keçirilir? Bundan qorunmaq yolları hansılardır?

Bu suallara cavab tapmaq üçün aşağıkıları diqqətlə oxumağınız və buna əməl etməyiniz kifayət edər. 

Bank hesablarının oğurlanması müxtəlif metodlarla həyata keçirilə bilər. Ən geniş yayılmış üsullar bunlardır:

1. Fişinq

Fişinq, istifadəçiləri aldatmaq üçün yaradılmış saxta e-poçtlar və ya veb-saytlar vasitəsilə həyata keçirilir. Cinayətkarlar bank və ya digər etibarlı təşkilatlar adından mesajlar göndərərək istifadəçilərdən şəxsi məlumatlarını daxil etmələrini istəyirlər. Bu məlumatlara əsasən cinayətkarlar istifadəçi hesablarına giriş əldə edirlər.

2. Zərərli proqram təminatı (Malware)

Zərərli proqramlar istifadəçilərin kompüterlərinə və ya mobil cihazlarına quraşdırılaraq onların bank məlumatlarını oğurlaya bilər. Bu proqramlar klaviatura vuruşlarını izləyərək (keylogger), istifadəçi adlarını və şifrələri oğurlayır.

3. Skimminq

Skimminq, ATM və ya POS terminallarda istifadə edilən kart məlumatlarının oğurlanması üsuludur. Cinayətkarlar kart oxuyucu cihazlara gizli qurğular quraşdıraraq kart məlumatlarını kopyalayırlar. Sonradan bu məlumatlardan istifadə edərək saxta kartlar hazırlayırlar.

4. Sosial mühəndislik

Sosial mühəndislik, insanların etimadını qazanmaq və onları aldadaraq özəl məlumatlarını açıqlamalarını təmin etmək üçün istifadə olunan texnikadır. Məsələn, cinayətkarlar istifadəçiləri aldadaraq telefonla zəng edib özlərini bank işçisi kimi təqdim edərək onların hesab məlumatlarını əldə edə bilərlər.

5. Zəif şifrələr və parol yenidən istifadə

İnsanlar bəzən zəif və ya asan təxmin edilən şifrələrdən istifadə edirlər. Cinayətkarlar, bu zəif şifrələri və ya fərqli xidmətlərdə təkrar istifadə edilən şifrələri sınaqdan keçirərək bank hesablarına giriş əldə edə bilərlər.

6. Wi-Fi şəbəkələri

Təhlükəsiz olmayan və ya ictimai Wi-Fi şəbəkələrində bank hesablarına daxil olmaq təhlükəli ola bilər. Cinayətkarlar, bu şəbəkələrdə məlumat trafikini izləyərək istifadəçilərin bank məlumatlarını ələ keçirə bilərlər.

Kibercinayətkarlarn istifadə etdiyi üsullara qarşı cavab tədbirləri də mövcuddur. Bunun üçün bir neçə vacib məsələ var ki, bunlara mütləq əməl edilməlidir:

Güclü və unik şifrələr istifadə edin.

Fişinq cəhdlərinə qarşı diqqətli olun və şübhəli e-poçtları açmayın.

Təhlükəsiz olmayan Wi-Fi şəbəkələrindən istifadə etməyin.

İki faktorlu autentifikasiyanı (2FA) aktiv edin.

Antivirus proqramları və firewall-lar quraşdırın və onları güncəl saxlayın.

Bankınızın göndərdiyi rəsmi tətbiqlərdən istifadə edin.

Bu sadalanan tədbirlərə əməl etməklə, bank hesablarınızın oğurlanma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilərsiniz./ BAKU.WS