Toy Azərbaycan xalqının hələ çox qədim zamanlardan, böyük bir tarixin süzgəcindən keçib gələn ənənəsindən biridir.
Toyun tərifini dahi yazıçı və şairlərimizin yaradıcılıqlarında da görürük. Hətta bu haqda filmlərimizdə - "Bəyin oğurlanması", "Dəli Kür", "Koroğlu" və bir sıra milli kinolarımızın kadrlarında maraqlı fikirlər var.

İndi isə elə vəziyyətdəyik ki, ənənəsini onsuz da pərişan etdiyimiz toyların üzünə həsrət qalmışıq.
Məlum olduğu kimi, Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın elan etdiyi məhdudiyyətlərlə əlaqədar ötən il martın 15-dən etibarən toy, nişan, ad günü kimi kütləvi mərasimlər keçirilmir.

Qeyd edək ki, bu durğunluq Ramazan ayının başlaması səbəbindən hələ mayın sonuna qədər davam edəcək. Həmçinin, restoran sahibləri də bildirirlər ki, Ramazan aprel-may ayına təsadüf etdiyi üçün toylarda aktivlik gözlənilmir.

Belə çıxır ki, yeyib-içməyə meyilli olan çoxsaylı kütlə, toy havası üçün illərini sərf edib qızına cehiz yığanlar, oğlunu evləndirmək üçün kredit götürüb xərcə düşənlər və s. bir az da gözləməli olacaqlar.

Fəqət, bəzi gənclər nikah edib evləndi, yeni qaydalara da əməl etdilər. Lakin pandemiyanın hələ də davam etməsi gələcəkdə toy edəcək insanları həddən ziyadə ehtiyatlı olmağa sövq edəcək. Belə olan halda əhali üçün "köhnə kəndə yeni molla" gəlmiş kimi olsa da reallıq bundan ibarətdir. Bəs, yerli azərbaycanlı əqli sözügedən "molla"nı qəbul edir, yoxsa elə köhnə qaydalarla yaşamaq istəyir?
Yəni əksər insanlar ayaqlarını hazırkı qaydaların yorğanına görə uzatmaq istəyir, ya əvvəlki dönəmin qayıtmasında maraqlıdırlar?

Bunun üçün müxtəlif yaş təbəqələri və ayrı-ayrı düşüncələr üzərindən əhali arasında sorğu keçirdik. Öncə qarşımıza öz aralarında elə bu barədə danışan 2 şəxs çıxdı. Fürsət düşmüşkən onlardan birinin fikirlərini soruşduq. "Şərq" onların və digərlərinin fikirlərini sorğu vasitəsi ilə oxucularına təqdim edir:

Şəhər sakini Novruzov Əhməd: "Toy mərasimlərinin keçirilməsi ilə bağlı məhdudiyyətin aradan qaldırılması olduqca vacibdir. Pandemiya dövründə toy eləmək üçün gərək bir çox qaydalara riayət olunsun. Toylar 2 cür - qapalı və açıq məkanlarda keçirilə bilər. Koronavirus infeksiyasının yayılmasının intensivliyini gözləməklə şadlıq saraylarında 100-150 nəfərlik mərasim təşkil etmək olar. Açıq məkanlarda isə zənnimcə, insan sayına məhdudiyyət qoyulmamalıdır".

Novruz bəy həmin sahədə çalışan insanların bu müddətdə işsiz qalmasına da münasibət bildirib: "Toyların keçirilməsinə tətbiq olunan qadağa bu sahədə çalışan insanların da çörəyinə bais olub. Bu səbəbdən şadlıq saraylarında çalışan işçi personalı da uzun müddətdir ki, işsizdir. Qadağanın aradan götürülməsi toy sahibləri ilə yanaşı işçi qrupunun da üzünü güldürəcək".

Rastlaşdığımız növbəti şəxs Qasımova Mirsəkinə dedi ki, biz də qadağanın götürülməsini səbirsizliklə gözləyirik. Çünki ailəmizdə 2 nəfər uzun zamandır ki, nişanlıdır:

"Çox arzu edərdim ki, toy mərasimlərinin keçirilməsi əvvəlki qaydada təşkil olunsun. Şəxsən mən toya gedərkən maskadan istifadə etmək istəmirəm. Çünki bu heç də yaxşı görünmür. Hazırda qardaşım və qaynım nişanlıdır. Ailəlikcə qadağanın ləğv olunmasını gözləyirik. Lakin toy etməli olsaq, 50-60 nəfər yerinə daha çox insan dəvət etməyin tərəfdarıyam".

Ətrafa göz gəzdirərkən tanınmış yazıçı Kəramət Böyükçöl ilə rastlaşdıq. Ondan fikirlərini soruşarkən qeyd etdi ki, şəraitdən asılı olmayaraq toy mərasimlərinin keçirilməsi olduqca sadə və göstərişsiz qaydada olmalıdır:

"Düşünürəm ki, pandemiyanın tək müsbət cəhəti toy mərasimlərinin dayanması olub. Yəqin ki, toylara ara verilməsi əhali arasında "toysuz da yaşamaq olar" fikrini sübut edib. Yəni insanlar karantin müddətində sadə bir nikahla evliliyin mümkün olduğunun şahidi olublar".

Yazıçı onu da qeyd edib ki, iki şəxsin ailə qurub, xoşbəxtlik tapması üçün 300-500 nəfərlik toy təşkil etmək gərəksizdir: "Ölkədə çoxunun çörəyi toy bazarından çıxır. Toylar xalqın savadsızlığının, cahilliyinin ən bariz nümunəsidir. İki insanın ailə həyatı qurması və xoşbəxt ömür yaşaması üçün yüzlərlə insanın bunu qeyd etməsi mənasızdır. Cütlüklər yola gedə bilməyib boşananda isə maddiyyat faktoru önəmli rol oynadığı üçün onların ayrılmasını faciəvi hadisəyə döndərirlər".

Daha sonra parkda gənc xanımlarla həmsöhbət olduq:

Nəsibova Nərmin: "Pandemiya dövrü olmasa belə toyların 30-40 nəfərlik təşkil edilməsini daha məqsədəuyğun hesab edirəm. İnsanların o qədər toplaşmasına ehtiyac yoxdur. Digər tərəfdən sadə toy keçirməklə israfçılığın da qarşısını almış olarıq".
Novruzova Şəhla: "Karantin rejimində toy etmək istəyənlər açıq məkanların birində toplaşaraq 30-50 nəfərlik bir mərasim təşkil edə bilərlər. Ənənəvi toy keçirməkdənsə, belə olması daha yaxşıdır deyə düşünürəm".

İlahə İlyasova isə bu barədə olan fikirlərini belə ifadə etdi: "100 nəfərə kimi keçiriləcək toylara icazə verilsə yaxşı olar. Amma indi 500-1000 nəfərlik toylar təhlükəlidir. Həm də mart ayından sonra icazə veriləcəyini nəzərə alsaq, açıq havada keçiriləcək toylar daha əlverişlidir.

Elmi innovasiya mərkəzinin rəhbəri Vasif Abdullayev:

"Biz xeyli müddətdir ki, XXI əsrə qədəm qoymuşuq. Lakin ötən əsrlərin adətləri və həmin adətlərin təsiri xalqımızın üzərində hələ davam edir. Belə ənənələrdən biri də çal-çağırlı toy mərasimlərinin keçirilməsidir. Pandemiya əngəl olmasa da toylara 500-1000 nəfər aralığında insan dəvət etmək olduqca mənfi haldır. Bu adət gec-tez ləğv olunmalıdır. İndi isə əlimizə fürsət düşüb. Cəmiyyətin şansı var ki, pandemiya dövrünün müsbət cəhətlərindən faydalanaraq inkişaf istiqamətində əlverişli addım atsın. Bu sahədə kütlənin, xalqın sosial vəziyyətini də nəzərə alaraq bəzi gərəksiz adətləri yığışdırmaq lazımdır".

Yazıçı Nicat Həşimzadə də fikirlərini bizimlə bölüşdü:

"Pandemiya şəraitində toy etmək, ümumiyyətlə, düzgün deyil. Çünki virus təhlükəsi hələ də qalmaqdadır. Bir tərəfdən bu təhlükə bizi tərk etmədiyi müddətcə ürəkaçıqlığı ilə toy mərasimi təşkil eləmək mümkün olmayacaq. Digər tərəfdən isə xalqımızın özünəməxsus adət-ənənələri var ki, hazırkı vəziyyətdə onlara əməl etmək üçün əlverişli şərait yoxdur.

Əgər toy sahibi 50 nəfərlik bir yığıncaq təşkil etməyə qərar versə, həm xərclərinin yerin doldura bilməyəcək, həm də toya çağırılmayan insanlar tərəfindən qınağa məruz qalacaq. Odur ki, ən yaxşı yol sadə nikah bağlamaqdır. Daha sonra istəsələr bütün məhdudiyyətlər, həmçinin virus təhlükəsi bitəndən sonra ürəyincə toy edərlər".

"N media"nın baş redaktoru Nicat Dilqəmli isə məsələyə bir qədər fərqli aspektdən yanaşıb:

"Toy elimizin gözəl, özəl adətidir. Əsas istəyim ilk olaraq müharibə iştirakçılarının, qazilərimizin toylarını görməkdir. Onlar hər şeyin ən yaxşısına layiqdirlər.

Müəyyən qaydalara riayət etmək şərtilə yenə həyatımızı əvvəlki kimi davam etdirə bilərik.

Düşünürəm, toyların olması həm də ağır depressiya vəziyyətindən də çıxmağımıza kömək olmuş olar.
İllərdir Qarabağda toy-bayram keçirmək arzusu qəlbində çağlayan müzəffər bir xalq üçün bu, çox gözəl olar".

Əhali arasında keçirilən sorğudan sonra elə bu mövzuda həmişə sözü olan millət vəkili Fazil Mustafanı danışdırdıq. O dedi ki, artıq insanların sosial probleminə çevrildiyi üçün qadağanın aradan qaldırılması zəruridir:

"Koronavirus pandemiyası hökm sürdüyü bir zamanda toy mərasimlərinin keçirilməsi tətbiq olunan məhdudiyyətlərin nə dərəcə yumşalmasından asılıdır. Əgər bu mümkün olarsa, bütün qaydalara əməl edilməlidir. İlk növbədə isə həmin mərasimlərə az sayda insan dəvət olunmalıdır ki, yoluxma halları baş verməsin. Həmçinin vaxt məhdudiyyətinin də tətbiqi vacibdir. Mövcud vəziyyətə uyğun olaraq iki, yaxud da üç saatdan artıq toy təşkil etmək düzgün deyil ".

Siyasətçi həmçinin restoranların qiymət artımı fikrinə də münasibət bildirib:

"Bu sahədə müəyyən nəzarət mexanizmi olmalıdır ki, qiymətləri hədsiz dərəcədə qaldırmasınlar. Amma restoranların işinə bu baxımdan qarışmaq o qədər də doğru deyil. Çünki uzun müddət ərzində qadağanın qüvvədə olması onların da işinə mənfi təsir edib".

Sosioloq-alim Əhməd Qəşəmoğlu da mövzu barədə fikirlərini bizimlə bölüşüb:

"Hamı bilməlidir ki, koronavirus infeksiyasının dünyanı cənginə aldığı bir vaxtda təmtəraqlı şəkildə toy etmək olduqca böyük təhlükədir. Əgər qadağa aradan qaldırılarsa, toy mərasimlərinin təşkili 50 nəfərdən çox olmamalıdır. O cümlədən bu qaydalara nəzarət etmək olduqca vacib amildir. Özəlliklə də şadlıq evlərinin mətbəxinə ciddi nəzarət olunmalıdır. Orda fəaliyyət göstərən aşpazlar təmizliyə mütləq şəkildə əməl etməlidir. Əks halda yoluxma sayının artması qaçılmazdır".

Sosioloq toyların yay aylarında keçirilməsini daha münasib bilir:

"Toy mərasimlərinin təşkili üçün havaların isinməsini gözləmək yaxşı olar. Belə olanda açıq havada toy etmək imkanı yaranır ki, pandemiya dövründə bu, daha təhlükəsizdir".


Paylaş: