44 günlük müharibədə ağır məğlubiyyətə uğrayaraq kapitulyasiya sənədinə imza atan Ermənistanın səlahiyyətli şəxsləri yeddi aydan sonra yenidən ağasının kölgəsində diliuzunluq etməyə cəhd göstərirlər. Xüsusilə də Azərbaycanın öz sərhədlərində möhkəmlənməsini həzm edə bilməyən erməni rəsmilər tozanaq qaldırmağa, aranı qarışdırıb nə isə əldə etməyə mənasız cəhdlər edirlər.

Ermənistan XİN-in vaxtaşırı reallıqdan kənar iddialarla çıxış etməsi də məhz sərgilənən sərsəm siyasətin məntiqi davamıdır. Eyni zamanda digər erməni rəsmilər də yenidən baş qaldırmağa başlayıblar. Bugünlərdə rəsmi İrəvan, daha konkretləşdirsək, Ermənistan Silahlı Qüvvələri Baş Qərargah rəisi Artak Davtyan bəyan edib ki, rusların Geqarkunik vilayətində yerləşdirilməsi proses gedir, yekun qərar qəbul olunanda məlumat verəcəyik. O qeyd edib ki, danışıqlar Azərbaycanın iştirakı ilə Rusiya tərəfi ilə aparılır. “Danışıqlar Rusiya tərəfi ilə aparılır, çünki məsələlər var. Bizim vəzifəmiz toqquşma olmadan Azərbaycan bölmələrini ərazimizdən çıxarmaqdır”, - Davtyan deyib. Bəzi mümkün güzəştlər barədə sualın cavabında Davtyan deyib ki, heç bir güzəşt olmayacaq və əgər Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin çıxarılması məsələsi danışıqlar yolu ilə həll olunmasa, “müvafiq hərəkətlərlə” nizama salınacaq. Qeyd edək ki, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi sərhədin bu hissəsində aparılan danışıqlar barədə heç bir məlumat vermir.

Görünən budur ki, Ermənistan tərəf 44 günlük sarsıdıcı savaşdan dərs götürməyib və növbəti dəfə gərginliyi sərhəd boyunca tətikləməyə çalışır, 2020-ci ilin Tovuz döyüşləri ərəfəsində olduğu kimi... O halda Azərbaycan rəhbərliyinin “Dəmir yumruq” xəbərdarlığını yada salmaq yerinə düşər.

Bu yerdə bir zəruri xatırlatma da edək: hələ ötən ay “Yeni Müsavat” “Rusiya sülhməramlılarını Qaragöldə yerləşdirmək istəyir?” başlıqlı yazı dərc etmişdi. Yazıda ekspertlərə istinadən bildirilirdi ki, Rusiyanın sərhədlə bağlı vasitəçiliyi Bakıya yaxşı heç nə vəd edə bilməz. Ona görə də rəsmi Bakı “sərhədin müəyyənləşdirilməsi iki dövlət arasında danışıqlar vasitəsilə aparılmalıdır”, yanaşmasında israrını davam etdirməlidir. Ermənistanın dəstəklədiyi vasitəçilik təklif isə Azərbaycanın xeyrinə ola bilməz. Amma indi görünən budur ki, Rusiya sərhədlə bağlı da məsələni nəzarətə almaq ərəfəsindədir. Ermənistan rəhbərliyi isə ruslara güvənərək yenə hədyan açıqlamalar verirlər. Rusiyanın delimitasiya və demarkasiya prosesinin sürətlə getməsində maraqlı olub-olmayacağı sualı ortaya çıxır. Çünki sərhədlərin demarkasiyası başa çatmalıdır ki, dövlətlər arasında sülh sazişi bağlana bilsin. Rusiya Ermənistanla sərhədi nəzarətə götürsə, ya ermənilərin dediyi ola bilər, ya sərhədlərin müəyyənləşməsi uzana bilər.

Yeri gəlmişkən, Ermənistanın baş nazirinin səlahiyyətlərini icra edən Nikol Paşinyan Rusiya Federasiyasına nümayəndə heyətinin göndərilməsi barədə qərar qəbul edib. Erməni mediası yazır ki, heyət iyunun 26-da yola düşəcək və 1 iyulda geri dönəcək. Bildirilir ki, işgüzar səfərin məqsədi Ermənistan-Rusiya dövlətlərarası komissiyasının 13-cü iclasında iştirak etməkdir və bu müddət ərzində ərazidə Rusiya hərbi bazasının yerləşdirilməsi məqsədilə torpaq və daşınmaz əmlakın verilməsi məsələsi müzakirə ediləcək. Baş nazirin qərarı ilə Ermənistan Respublikası müdafiə nazirinin səlahiyyətlərini icra edən şəxsə işgüzar səfərdən qayıtdıqdan sonra üç gün ərzində Rusiyaya ezamiyyətin nəticələri barədə hesabat təqdim etmək tapşırılıb.

Bu ərəfədə Ermənistan Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının rəisi Artak Davtyanın “Ermənistan ərazisində hələ də 1000-ə yaxın Azərbaycan hərbçisi var”, iddiasını tutuquşu kimi təkrarlaması da diqqət çəkir. “Ümumi sayı eyni qalıb. Gündəlik fəaliyyətdə 10-20 nəfərdən çox və ya az, heç bir əhəmiyyəti yoxdur, növbə dəyişikliyi, təminat məsələləri olur” , - deyən Davtyan iddia edib ki, ümumilikdə Ermənistanda (?!-red.) azərbaycanlı hərbçilərin sayı dəyişməz qalıb. Onun iddiasına görə, danışıqlar prosesinə zərər verməmək üçün çox şey deyilmir. Mayın 12-də Ermənistan hərbçiləri, Azərbaycan-Ermənistan sərhədində təxribat törətməyə cəhd göstərən zaman Azərbaycan Ordusu və DSX tərəfindən onların qarşısı qətiyyətlə alınıb, adekvat cavab tədbirləri həyata keçirilib və əsgərlərimiz Azərbaycan sərhədi boyunca möhkəmləniblər. Bundan sonra isə erməni tərəf ənənəvi hay-küy kampaniyasını işə salıb və Rusiyanın Ermənistandakı hərbçilərinin bu bölgədə yerləşdirilməsinə nail olub.

Heç şübhəsiz ki, burada Ermənistanın illərdir Rusiyanı Azərbaycana qarşı qoymaq planından söhbət gedə bilər, bu da sərhədlərin dəqiqləşdirilməsini tormozlamaq üçündür. Bakının buna qarşı planı nə ola bilər, sualı da ortaya çıxır. Təbii ki, Azərbaycan öz sərhədləri boyunca möhkəmlənir. Budur, Qubadlı rayonu ərazisində Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) yeni hərbi hissə kompleksi xidməti istifadəyə verilib. Bu fəaliyyət ondan xəbər verir ki, İrəvanın hər hansı təxribatçı cəhdlərinin mənası olmayacaq, Azərbaycan öz sərhədlərini möhkəmləndirməkdə davam edəcək, qarşısında kimin olmasından asılı olmayaraq...

Politoloq Elçin Mirzəbəyli “Yeni Müsavat”a açıqlamasında öncə qeyd etdi ki, 10 noyabr 2020-ci il bəyanatında yer alan müddəaların, o cümlədən Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin demarkasiyası və delimitasiyası ilə bağlı danışıqların növbəti mərhələsinə hazırlıq gedir: “Çox güman ki, Ermənistan Silahlı Qüvvələri Baş Qərargah rəisi Artak Davtyanın açıqlaması da danışıqlar prosesi öncəsi təzyiq xarakteri daşıyır. Yaxud Davtyan kimlərinsə sözçülüyünü edir. Son günlər bu qəbildən olan ziddiyyətli açıqlamaların sayı artmaqdadır. Məsələn, Ermənistan baş nazirinin müavini vəzifəsini icra edən Tiqran Avinyan danışıqların növbəti mərhələsinə hazırlığın aparıldığı barədə bəyanat verdiyi halda, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Ermənistanın öz öhdəliklərinə hökumət formalaşandan sonra əməl edəcəyini bildirir. Bu ziddiyyətli açıqlamaların özü də Rusiya sərhədçilərinin ermənilərin ”Geqarkunik" adlandırdıqları Göyçə ərazisində yerləşdirilməsi ilə bağlı yekun razılaşmanın olmadığını sübuta yetirir. Ermənistan Rusiya sərhədçilərini, şübhəsiz ki, öz ərazilərində yerləşdirə bilər. Onsuz da Ermənistan sərhədlərini rus əsgərləri qoruyur. Amma Rusiya sərhədçiləri heç bir halda Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin delimitasiyası prosesində iştirak edə bilməzlər. Delimitasiya sərhədin ümumi mövqeyinin və istiqamətinin iki dövlət arasında danışıqlar yolu ilə müəyyənləşdirilməsidir. Rusların məşhur aforizmində olduğu kimi, bu məsələdə “üçüncü artıqdır”. Rusiya sərhədçiləri Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin danışıqlar yolu ilə müəyyənləşdirilməsindən - delimitasiyasından sonra, Ermənistan tərəfinin istəyi ilə demarkasiya prosesində iştirak edə, sərhədlərin xətlənməsi kimi texniki işlərdə ermənilərə yardım göstərə bilərlər". O ki qaldı sülh sazişinin imzalanması üçün delimitasiya və demarkasiya prosesinin başa çatmasına, E.Mirzəbəyli bildirdi ki, bu məsələdə imperativ fikir söyləmək çox çətindir: “Çünki başqa presidentlər də var. Amma sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi sülhün təminatlı olması üçün vacib şərtlərdən biridir. Əslində Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi mürəkkəb bir proses deyil. Keçmiş SSRİ-nin inzibati-siyasi xəritələrində müttəfiq respublikalar arasındakı sərhədlər açıq-aşkar göstərilib və müasir texnologiyanın imkanlarından istifadə etməklə prosesi sürətlə həyata keçirmək olar. Sizə təqdim etdiyim xəritələrdən biri 1957-ci ildə hazırlanıb və 1962-ci ildə müəyyən düzəlişlərlə təsdiq edilib. Bu xəritədə sonradan fundamental dəyişikliklər baş verməyib. Digər xəritə isə respublikaların etnik tərkibi ilə bağlıdır”.

Politoloq İlyas Hüseynov isə bildirdi ki, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi özündən əvvəlki Baş Qərargah rəisi Onik Qasparyandan fərqli olaraq, daxili auditoriyaya işləyir: “Rusiya qoşunlarının Ermənistan-Azərbaycan sərhədində yerləşdirilməsi ilə bağlı uzun müddətdir ki, müxtəlif məlumatlar paylaşılır. Digər tərəfdən, qeyd edək ki, Ermənistanın Türkiyə və İranla sərhədlərini də Rusiyanın sərhədçiləri qoruyurlar. Lakin Ermənistanla Azərbaycan arasında yaranmış gərginliyin həll olunması istiqamətində Rusiyanın vasitəçilik səyləri heç bir halda Azərbaycanın milli maraqlarına zidd olmamalıdır. Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin keşiyində duran qəhrəman əsgərlərimiz bir addım da geriyə çəkilə bilməzlər. Sərhədlərin delimitasiyasının həyata keçirilməsi ilkin şərtdir. Azərbaycan bu prosesi çox uğurlu şəkildə Rusiya və Gürcüstanla da həyata keçirib. İranla da yeni sərhəd reallıqları yaranıb”. Ekspert qeyd etdi ki, Ermənistan da yeni sərhəd gerçəkliklərini qəbul etməli və bununla razılaşmalıdır: “Ermənistan Rusiyaya güvənərək, onun vasitəçilik imkanlarından öz xeyrinə istifadə etməyə çalışsa da, heç nəyə nail ola bilməyəcək. Sərhədlərin demarkasiyası başa çatandan sonra Ermənistan və Azərbaycan arasında hərtərəfli sülh müqaviləsi də imzalana bilər. Tərəflərin bunu həyata keçirmək üçün siyasi iradəsi də mövcuddur”. İ.Hüseynov digər məqama da diqqət çəkdi: “İyunun 23-də Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinlə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev arasında keçirilmiş telefon söhbəti zamanı Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin 2020-ci il 10 noyabr və 2021-ci il 11 yanvar tarixli bəyanatlarının həyata keçirilməsinin praktiki aspektləri nəzərdən keçirilib, Cənubi Qafqazda iqtisadi əlaqələrin və nəqliyyat kommunikasiyalarının bərpası üzrə üçtərəfli formatda işin fəallaşdırılmasına xüsusi diqqət yetirilib. Ermənistan-Azərbaycan sərhədində Ermənistanın təxribatçı addımları nəticəsində yaranmış vəziyyətin həlli istiqamətində əldə olunmuş razılığın nəticələrini yaxın zamanda görəcəyik”.

“Yeni Müsavat” erməni mediasına istinadən bildirir ki, Rusiyanın Gümrüdəki bölmələri Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin Zəngəzur hissəsində postlar qurublar. Erməni tərəf çox çalışır ki, bu hissədə Rusiya və Azərbaycan hərbçilərini üz-üzə qoysun. Ancaq rəsmi Bakı dəfələrlə bəyan edib ki, hərbçilərimiz öz sərhədlərimizdə möhkəmlənib və heç bir ölkənin ərazisində gözü yoxdur. Rusiyanın Ermənistandakı səfiri Sergey Kopırkinin Zəngəzur bölgəsinə səfərindən sonra sərhədin bu hissəsində rus əsgərlərin aktivliyi müşahidə olunur. Rusiyanın Ermənistan sərhədlərini qorumaq öhdəliyi var, öz işləridir. Ancaq sərhəddə “sülhməramlı” funksiyasını yerinə yetirmək istəyi olsa, bu, qəbul edilməyəcək...


Paylaş: