Rusiya-Azərbaycan-Ermənistan arasında imzalanan 10 Noyabr birgə bəyanatının 6-cı maddəsində Laçın dəhlizinə alternativ yolun çəkilməsi nəzətdə tutulur. Həmin bənddə qeyd edilir ki, tərəflərin razılığı əsasında növbəti üç il ərzində Dağlıq Qarabağla Ermənistan arasında əlaqəni təmin edən Laçın dəhlizi üzrə yeni hərəkət marşrutunun inşası planı müəyyən ediləcək və bununla da həmin marşrutun mühafizəsi üçün Rusiya sülhməramlı kontingentinin gələcək yerdəyişməsi nəzərdə tutulur.

Bu bəyanatın imzalanmasından bir ilə yaxın vaxt keçməsinə baxmayaraq, yeni yolun çəkilməsi haqda heç bir müzakirə aparılmayıb.

Durumu şərh edən politoloq Cümşüd Nuriyev bildirib ki, üçtərəfli sazişdə yolu kimin çəkməli olduğu nəzərdə tutulmayıb:

“Amma Azərbaycan ərazisi olduğuna görə yolu Azərbaycan çəkməlidir. Əgər orada beş kilometrlik koridor nəzərdə tutulubsa, həmin yol Xankəndidən Laçın istiqamətində yox, Qubadlı ilə Laçının arasında, Qayğı qəsəbəsinin yanından keçməklə çəkilməlidir və həmin ərazilərin çoxu Azərbaycan Ordusunun nəzarətindədir.

Yol həm də Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsinin ərazisindən keçməlidir. Amma oradan yolun çəkilməsində müəyyən problemlər var. O yerin relyefini tanıyan adamlar gözəl bilir ki, orada, Xintab, Xumu kəndləri, o cümlədən Ağca kənd var ki, onlar çox yüksəklikdə yerləşir. Oradan Azərbaycanın hazırda yol çəkmək imkanları bir qədər məhduddur, çünki dağ partladılıb çəkilməlidir. Buna görə də Azərbaycan birinci Şuşa yolunu qabağa saldı, Zəfər yolu artıq başa çatır, bir də Kəlbəcər yolu...”.

Həmsöhbətimiz hesab edir ki, Azərbaycan üçün o yolu gələn il çəkmək elə böyük problem deyil:

“Azərbaycanın götürdüyü taktika daha düzgündür, əvvəlcə strateji cəhətdən daha əlverişli olan Şuşan yolunu hazırlayır, sonra Kəlbəcər-Laçın istiqamətindəki yol hazır olacaq, artıq ondan sonra bu yolu çəkmək olar.

Yəqin ki, gələn il bununla bağlı işlərə başlanar. Ancaq istər-istəməz Azərbaycanın bir xeyli vəsaiti gedəcək, burada 100 milyon dollardan söhbət gedə bilər, ondan aşağı vəsaitlə o yolun çəkilməsi mümkün deyil. Amma bunlara baxmayaraq, o yol çəkilsə, lap rus sülhməramlılarının orada yerləşdirilməsi müvəqqəti də olsa, Azərbaycan üçün problemlər yarana bilər, çünki həmin beş kilometr olanda o yol indiki Xocavəndin ərazisindən də keçməlidir ki, belə olsa, Azərbaycan orda bir neçə strateji yüksəkliyi itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə qala bilər. Bu səbəblə bu işin nə dərəcədə alınacağını bilmirəm”.

Azərbaycanın bu yoldan təzyiq vasitəsi kimi istifadəsinin mümkün olub-olmayacağına gəldikdə isə ekspert diqqətə çatdırıb ki, Azərbaycan onsuz da Şurnuxudan keçən yolla bağlı məsələdən təzyiq vasitəsi kimi istifadə edib:

“İkincisi, əgər Qazaxın kəndləri geri qaytarılacaqsa, avtomatik olaraq İrəvan-Tbilisi yolu da Azərbaycanın nəzarətinə keçəcək, ermənilər bunu yaxşı başa düşür, ona görə həmin kəndləri qaytarmaq istəmir.

Bundan başqa Zəngəzur dəhlizi nəzərdə tutulduğuna görə Azərbaycanın başqa imkanları da var, xüsusilə Türkiyənin imkanları var. Ermənistan heç yerə çıxa bilməyəcək, Paşinyan bunun tərəfindədir.

Burada mən başqa bir şey gözləyirəm, növbəti həftə Rusiyanın Dövlət Dumasına seçkilərdir. Orada Azərbaycana daha çox təhdid olan Müdafiə Naziri Sergey Şoyqu və Xarici İşlər Naziri Sergey Lavrov Dövlət Dumasına gedəcək və onların vəzifədən getməsi reallaşandan sonra Rusiya oraya kimləri gətirəcək? Bir növ Rusiyada qeyri-rusları vəzifədən uzaqlaşdırırlar. Çünki Lavrovun bir tərəfi ermənidir, Şoyqu isə türk kökənlidir. Əgər gələn rus müdafiə naziri və xarici işlər naziri tamamilə şovinist olacaqsa, onda müəyyən problemlər yarana bilər, xüsusilə nəzərə alaq ki, Dağlıq Qarabağ probleminin Azərbaycan tərəfindən həll olunduğu bir şəraitdə Rusiya yenə də bir xəyanət elədi, ATƏT-in yeni həmsədrini təyin edir. ATƏT-in burada nəyi var, 30 ildə nə edib ki, yenidən təyin edirlər.

Tez-tez də “Dağlıq Qarabağ Respublikası” termini işlətməklə Azərbaycana siyasi təzyiqlər edirlər. Bu həm siyasi müstəvidə hiss olunur, həm idarəçilik müstəvisində hiss olunur, çünki Azərbaycanda beşinci kolon çox güclüdür, bu mənada koridorların da belə gecikməsi, həm Azərbaycan tərəfinin təzyiqinin daimi olmaması onu göstərir ki, Azərbaycanda hakimiyyət komandasında da təzyiqlər var. Analiz bunu göstərir”.




Paylaş: