Artıq iki ildir ki, bütün dünya koronavirus infeksiyası ilə üz-üzədir və bu ümumbəşəri bəla ilə mübarizə bu gün də davam etdirilir. Bununla bağlı Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) müvafiq tövsiyələrinə, strategiyalarına uyğun olaraq dünya dövlətlərində COVID-19 pandemiyasına qarşı preventiv tədbirlər həyata keçirilir. Ölkəmizdə də pandemiyanın ilk günlərindən Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi ilə infeksiyanın yayılmasının qarşısının alınması istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülməkdədir.

Bunu Ədliyyə Nazirliyinin İnsan hüquqları və ictimaiyyətlə əlaqələr idarəsinin rəisi Aynur Sabitova öz "Facebook" səhifəsindəki paylaşımında bildirib.

O deyib: "Məlumdur ki, bu virusa yoluxmanın qarşısını almaq üçün sadə tələblərə əməl olunmalıdır, başlıcası, qoruyucu maskadan istifadə etmək, mütəmadi dezinfeksiya və sosial məsafə saxlamaq, virusa yoluxan şəxsləri test edərək müəyyənləşdirmək və onları təcrid etmək. Bu kimi tələblər qapalı mühit və məkanlarda xüsusilə önəmli olmaqla insanların həyat və sağlamlığının qorunmasına xidmət edir. Çünki qapalı mühitdə infeksiyanın yayılma riski daha yüksəkdir, o cümlədən cəmiyyətin həssas təbəqəsi olan məhkum və həbs edilmiş şəxslərin saxlanıldıqları penitensiar müəssisələrdə də.

Təsadüfi deyil ki, ÜST-nin təhlillərinə görə, həbsxanalarda yoluxucu xəstəliklərin (məsələn, vərəm) yayılma riski 100 dəfə daha yüksəkdir. Belə xəstəliyin cəmiyyətdən penitensiar müəssisələrə keçməsi üçün həbsxana divarları qətiyyən maneə deyil. Ona görə də koronavirusun yoluxduruculuğunu nəzərə alaraq ÜST öz məlumatında qeyd edir ki, cəzaçəkmə müəssisələrində və digər azadlıqdan məhrumetmə yerlərində insanlar qapalı mühitdə və bir-birlərinə yaxın yerlərdə - xəstəliklərin ötürülməsini asanlaşdıran şəraitdə yaşayırlar. Həm də onlar ümumi əhali ilə müqayisədə daha təhlükəli risk qrupuna daxildirlər. Bütün bu amillər penitensiar müəssisələrdə olan insanları infeksiyalara qarşı daha həssas edir.

Məhz buna görə ölkəmizdə dövlət başçısı tərəfindən risk qrupuna daxil olan yaşı 65-dən yuxarı olan məhkumların tam əksəriyyəti pandemiyanın ilk günlərində əfv olunaraq azadlığa buraxılıb.

Bundan əlavə, penitensiar müəssisələrdə zəruri preventiv tədbirlər də həyata keçirilib, Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın qərarlarına, ÜST-nin tövsiyələrinə uyğun müvafiq qaydalar, tələblər müəyyən edilib, məhdudiyyətlər tətbiq edilib.

Koronavirusun yayılma riski və bununla bağlı ölkəmizdə sərt karantin rejiminin elan olunması nəzərə alınaraq, əvvəllər məhkum və həbs edilmiş şəxslərə görüşlərin verilməsi, habelə gətirilən sovqatların qəbul edilməsi müvəqqəti olaraq dayandırılmışdı. Aidiyyəti şəxslərin (vəkil, müstəntiq, həkim-mütəxəssis və s.) müəssisələrə buraxılışı isə xüsusi qaydada həyata keçirilirdi, halbuki bəzi dövlətlərdə həmin şəxslərin müəssisələrə girişi müvəqqəti olaraq qadağan edilmişdi.

Bütün penitensiar müəssisələrdə qısamüddətli görüş otaqları sanitar-epidemioloji tələblərə uyğun yenidən qurulub, şüşə arakəsmələr və kabinələr quraşdırılaraq danışıq qurğuları ilə təchiz edilib, həmçinin məhkumlarla onlayn görüşlərin təşkili, eləcə də cinayət işləri üzrə məhkəmə proseslərinin videokonfrans formatında keçirilməsi imkanı yaradılıb.

Sonralar karantin rejiminin yumşaldılması çərçivəsində məhkumlara sovqat və banderolların ötürülməsi, görüşlərin verilməsi bərpa olunub. Həmçinin ölkədə həyata keçirilən vaksinasiya strategiyasına uyğun olaraq bütün məhkumların vaksinasiyası həyata keçirilib, "buster" dozanın vurulması isə başa çatmaq üzrədir.

Lakin bəzən sosial şəbəkələrdə koronavirusun yayılmasının qarşısının alınması ilə bağlı tətbiq olunan məhdudiyyətlərə, tələblərə dair mənfi fikirlərə rast gəlinir, məhkumlarla görüşə gələn şəxslər, o cümlədən bəzi vəkillər tərəfindən koronavirus testindən keçmək tələbinə narazılıq ifadə olunur.

Bildirməliyəm ki, məhkumların ailəsi və yaxınları ilə qısamüddətli görüşləri zamanı hazırda COVID-19 pasportu tələb olunur. Uzunmüddətli görüşlərin verilməsində isə bununla yanaşı, PCR testdən keçmək lazım gəlir. Həmçinin vəkil, müstəntiq və digər şəxslərin məhkumlarla görüşlər zamanı testdən keçmək zərurəti vardır. Çünki hazırda koronavirusun yeni "omicron" ştamı dünyada daha sürətlə yayılır və yoluxdurma qabiliyyəti daha yüksəkdir, artıq Azərbaycanda da bu ştama yoluxma halı qeydə alınıb. Bununla əlaqədar penitensiar müəssisələrdə qabaqlayıcı tədbirlər daha da gücləndirilməli, epidemioloji vəziyyət daim nəzarətdə saxlanılmalı və əvvəldə qeyd etdiyim amillərə görə, virusa yoluxma riski yüksək olan məhkumların həyat və sağlamlıqlarının qorunmasına diqqət artırılmalıdır.

Bütün bunlar virusa qarşı testin götürülməsini vacib edir. Müqayisə etsək görərik ki, bəzi digər dövlətlərdə koronavirus testləri verərkən kifayət qədər yüksək ödəniş etmək və hətta bunun üçün uzun növbələrdə gözləmək lazım gəlir, ölkəmizdə isə belə testlər daha münasib və əlçatandır.

Buna baxmayaraq penitensiar müəssisələrə daxil olmaq üçün vəkillərə, müstəntiqlərə və s. şəxslərə əlverişli şərait yaradılaraq Ədliyyə Nazirliyi pulsuz PCR testin verilməsini təşkil edib. Həmin şəxslər Bakı şəhərinin Nizami rayonunun Müzəffər Nərimanov küçəsi 1 ünvanında yerləşən tibb məntəqəmizə müraciət edə bilərlər.

Eyni zamanda, buna alternativ olaraq həmin şəxslər bilavasitə getdiyi penitensiar müəssisədə ekspress test verməklə içəri daxil ola bilərlər.

Unutmaq olmaz ki, vəkil, müstəntiq, həkim, psixoloq və digər bu kimi peşə sahibləri gündəlik fəaliyyətlərində müxtəlif insanlarla daha sıx və tez-tez təmasda olurlar və onların virusa yoluxmuş şəxslərlə qarşılaşmaq ehtimalı daha çoxdur. Heç də təsadüf deyil ki, ötən dövrdə müxtəlif peşə sahibləri, o cümlədən vəkillər arasında yoluxanların və həyatını itirənlərin sayı az olmayıb.

Bütün bu məhdudiyyət və tələblər, ilk növbədə, məhkumların həyat və sağlamlığının qorunmasına yönəlib. Çünki mövcud təcrübədə onların yaxınları, bəzi hallarda vəkilləri vasitəsilə virusa yoluxma hallarına rast gəlinib. Buna rəğmən məhkumların hüquq və mənafelərini qorumalı olan vəkillərin onların sağlamlığına biganə yanaşmaları təəccüb və təəssüf hissi doğurur.

İnanıram ki, koronavirus bəlasına biz hamımız birlikdə qalib gələcəyik, çünki biz birlikdə güclüyük!"