Ukrayna ilə İsrail arasında münasibətlər Rusiya ilə müharibə səbəbindən ciddi şəkildə pisləşmə riski altındadır. Yaxın Şərq dövlətinin Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzünü pisləməsinə baxmayaraq, Ukrayna hakimiyyəti onun rəhbərliyini real hərbi yardımın olmamasında ittiham edir.

“Axios”un məlumatına görə, Ukrayna hökuməti bu yaxınlarda İsrailə rəsmi sorğu göndərərək, İranın ballistik raketləri və kamikadze dronlarına qarşı mübarizə aparacaq hava hücumundan müdafiə sistemləri tələb edib. Söhbət “Iron Beam”, “Barak-8”, “Patriot”, “Iron Dome”, “David's Sling” və “Arrow Interceptor” kimi sistemlərdən gedir.

Bunun ardınca İsrailin müdafiə naziri Benni Qantz bildirib ki, Rusiya mülki infrastruktura və yaşayış məntəqələrinə İranın döyüş pilotsuz təyyarələrindən istifadə edərək hücumlarına baxmayaraq, ölkəsi Ukraynanı silahla təmin etmir və gələcəkdə də eyni siyasətə sadiq qalacaq: "Mən açıq şəkildə bildirmək istəyirəm ki, biz Ukraynaya silah satmırıq. Mən müdafiə naziriyəm və İsrail silahlarının ixracına cavabdehəm".

Qantz deyib ki, İsrail yalnız tibbi və humanitar yardım göndərir və bunu davam etdirəcək.

Xatırladaq ki, bir müddət əvvəl İsrailin keçmiş Baş naziri və müxalifət lideri Benyamin Netanyahu Ukraynaya silah tədarükünün əleyhinə çıxış edərək, bunun İranın əlinə keçə biləcəyini iddia etmişdi.

Və nəhayət, dünən İsrailin hazırkı Baş naziri Yair Lapid də ölkəsinin Ukraynaya silah tədarük etməyəcəyini açıqlayıb: "Biz Ukraynanın tərəfini tutduq. Biz birinci olmuşuq və səhv etmirəmsə, Ukraynaya səhra xəstəxanası göndərən yeganə ölkə olaraq qalırıq. Biz Ukraynaya humanitar yardım göndərmişik və göndəririk, mülki xəbərdarlıq sistemləri ilə təmin etməyi təklif etmişik və edirik. Əlbəttə, biz BMT-də səs verdik və həm işğalın özünü, həm də Buçadakı qətliamı qınadıq, tamamilə birmənalı şəkildə pislədik".

"Amma mən İsrailin Baş naziriyəm və İsrailin milli və müdafiə maraqlarını nəzərə almaq mənim borcumdur. Bu baxımdan çox ciddi məsələlər həll edilməlidir. Mən buradakı mürəkkəb sualların hamısının sadə cavabları olduğuna inanmıram. Ukraynaya silah verən nə amerikalılar, nə də ingilislər öz hərbi hava qüvvələrini Rusiyanın tank kolonnalarını bombalamağa göndəriblər. Hər kəs özünün müdafiə maraqlarını nəzərə alır, mən də tam eyni şəkildə hərəkət edirəm”, - deyə Lapid öz qərarını əsaslandırıb.

Eyni zamanda, ondan Ukraynaya, məsələn, İsrailin “Dəmir günbəz” hava hücumundan müdafiə sistemlərini göndərməkdə problemin nə olduğu soruşulub. Belə cavab verib: "Bu, bir çox səbəblərə görə mənə yanlış görünən bir sərhəd keçididir. Mən milli təhlükəsizliyimiz üçün vacib olan bir sıra arqumentlərdən danışıram. Mən təfərrüata varmayacağam, amma belə bir siyasət Ukraynaya və onun ərazi bütövlüyü prinsipinə dəstək vermək öhdəliyimizi ləğv etmir”.

Maraqlıdır ki, uzun, aylardır davam edən, İsrailin Ukraynanın hava hücumundan müdafiə sistemləri ilə təmin edilməsinə dair xahişlərini rədd etməkdə israrlı olması nə ilə izah olunur? Bu problemə görə artıq iki dövlət arasında münasibətləri normal adlandırmaq olmaz. Bəs sabah diplomatik münasibətlərin kəsilməsi məsələsi ortaya çıxa bilərmi? Digər tərəfdən, bu ölkələr arasında hələ də dünyadan gizli formada hansısa hərbi əməkdaşlığın davam etdiyini də istisna etmək olmaz.

AYNA-nın suallarını hər iki ölkədən olan ekspertlər cavablandırıblar.

İsrailli publisist Aleksandr Nepominaşiy:

“İsrailin Ukraynaya silah tədarükü məsələsi ətrafında çoxlu fərziyyə və dezinformasiyalar cəmləşib. Bütün bunların fonunda ola bilsin ki, Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin müxtəlif növ İsrail silahlarının Ukraynaya verilməsi tələbi ilə İsrail hökumətinə açıq müraciəti İsraili Kreml ilə açıq qarşıdurmaya çəkmək üçün o qədər də uğurlu cəhd olmayıb.

Rəsmi olaraq, İsrail hələ də Ukraynaya hərbi yardımla deyil, humanitar yardımla kifayətlənir. Bu, rus yəhudilərindən qisas almağa qadir olan və İsrailin Suriyadakı İran hərbi obyektlərinə qarşı əməliyyatlarına təsirli şəkildə müdaxilə edən Rusiya hakimiyyəti ilə münasibətləri çətinləşdirmək istəməməsi ilə bağlıdır.

Eyni zamanda, müxalifət lideri Netanyahu bu yaxınlarda Amerika mətbuatına müsahibə verib və bildirib ki, o, “Baş nazir seçiləcəyi təqdirdə Ukraynaya silah satma ehtimalını ölçüb-biçəcək” (noyabrın 1-də keçiriləcək seçkilərdə).

Rusiya ordusunun Ukraynadakı hədəflərə qarşı İranın hücum pilotsuz təyyarələrindən istifadə etməsi, şübhəsiz ki, İsrail müdafiə qüvvələrinin narahatlığına səbəb olur. Çünki bu pilotsuz təyyarələrin İsrail rejimi ilə İran rejimi və onun terrorçu müvəkkilləri (HƏMAS, “İslami Cihad”, “Hizbullah” və başqaları) arasında növbəti münaqişədə iranlılar tərəfindən istifadə ediləcəyi açıqdır.

Ona görə də qeyri-rəsmi (məsələn, Polşa vasitəsilə) bu cür pilotsuz təyyarələrlə mübarizə üçün İsrail silahlarının müəyyən növlərinin Ukraynada artıq istifadə olunduğunu və israillilərin onların effektivliyini diqqətlə öyrəndiyini istisna etmirəm. Eyni zamanda, İsrail və Ukrayna müdafiə nazirlikləri arasında açıq şərh mübadiləsi İsrailin "buna heç bir aidiyyəti olmadığını" göstərmək üçün hazırlanmış bir növ manevr ola bilər”.

Ukrayna Gələcək İnstitutunun analitiki, Yaxın Şərq üzrə ekspert İliya Kusa:

“İsrailin hava hücumundan müdafiə və raketdən müdafiə sistemlərini təchiz etməkdən imtina etməsi iki amillə bağlıdır:

Birincisi, İsrailin malik olduğu bir çox Qərb silahları və texnologiyaları ABŞ-da istehsal olunub və ya istehsal edilib. Ona görə də burada təkcə İsraillə deyil, ABŞ-la da danışmaq lazımdır. Belə ki, müasir hava hücumundan müdafiə sistemlərinin Ukraynaya təhvil verilməsi ilə bağlı istənilən qərar İsraillə Qərb arasında kollektiv şəkildə həll olunacaq.

İkinci amil seçkilərdir. İsrail növbədənkənar parlament seçkiləri bitənə qədər Ukraynaya hərbi texnologiya və ya raketdən müdafiə vasitələrinin ötürülməsi ilə bağlı heç bir qərar qəbul etməyəcək. Çünki ölkənin özündə siyasi vəziyyətin necə olacağı bəlli olmayana qədər indiki hakimiyyət belə ciddi qərarlar verə bilməz. Məncə, bu, İsrailin ləngliyini və ya bu mövzudan yayınmaq cəhdini izah edir.

Bundan əlavə, Ukraynanın hansı hava hücumundan müdafiə sistemlərinə ehtiyacı olduğu tam aydın deyil. Eyni "Dəmir günbəz", məsələn, ən təsirlisi deyil. Düşünürəm ki, “David Sling” sistemi haqqında danışmaq daha məqsədəuyğun olardı, lakin bu, substantiv danışıqlara gəldikdə hərbi ekspertlər üçün sualdır. Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə İsraildən hərbi təchizat məsələsi həll olunmayacaq.

Ayrı-ayrılıqda deyim ki, Ukrayna ilə İsrail arasında münasibətlərin ciddi şəkildə korlanması ehtimalı azdır, çünki bu, ölkələrimizin əməkdaşlıq etdiyi yeganə məsələ deyil. Bundan əlavə, mənə elə gəlir ki, hər şey İsrailin yeni hakimiyyəti dövründə münasibətlərin necə formalaşacağından asılı olacaq. Üstəlik, diplomatik münasibətlərdə fasilə olmayacaq. Bunun heç bir ciddi səbəbi yoxdur”.