Bir neçə gün əvvəl Bakı-Quba yolunda, Tağıyev qəsəbəsi ərazisində baş vermiş dəhşətli qəzada biri azyaşlı olmaqla, bir ailənin 3 üzvü dünyasını dəyişdi. Həmin gün əslində o ailənin 8 üzvü həyatını itirdi, 5-i dəm qazından, 3-ü isə qəzada. Qəzada yüksək sürət, ölümdə isə təhlükəsizlik kəmərinin taxılmaması rol oynadı.

Ancaq ekspertlərin bildirdiyinə görə, qanunvericilik imkan verir ki, qəzanın başvermə səbəbini də araşdırıb tədbir görsünlər. Yəni, qəzaya səbəb olan amillər də nəzərə alınmalıdır. Mövzunu Publika.az-a şərh edən nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı deyib ki, maşın heç nədən yoldan çıxıb aşmayıb və sözügedən yolda ciddi qüsurlar var imiş.

Bu səbəbi həm də nəqliyyat hadisəsinin baş verdiyi yolda hadisədən dərhal sonra təmir işlərinin aparılmasında da tapmaq olar. Belə ki, qəzadan sonra Bakı-Quba-Dağıstan sərhədi avtomobil yolunun Sumqayıt şəhəri H.Z.Tağıyev qəsəbəsi ərazisindən keçən hissəsində yoldakı çökəkliklərə asfalt döşənib. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, qəzaya sürət həddinin aşılması ilə yanaşı, nahamar asfalt örtüyü də səbəb olub. Mənzərə onu da ortaya çıxarır ki, Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi (AAYDA) mövcud yolda təmir işlərinin aparılması üçün məhz bu cür dəhşətli bir qəzanın baş verməsini gözləyib. Qurumun əməkdaşları yolun sırf çökən hissələrinə yeni asfalt örtüyü çəkirlər. Bu isə yolun yenidən çökməyəcəyinə heç də zəmanət vermir.

E.Muradlı qeyd edib ki, yol hərəkəti təhlükəsizliyi belə səhvləri bağışlamır. Onun sözlərinə görə, burada hər şeyi sürücünün üzərinə yükləmək düzgün yanaşma deyil: “Aydın məsələdir ki, sürücü sürət həddini aşıb, kəməri taxmayıb. Hansı birimizi onun yerinə qoysaq, o situasiyada nə kəmər, nə də sürət ağlımıza gələrdi. Böyük faciə baş verib, bir gündə 5 nəfər ölüb. Onlar həmin an affekt vəziyyətində olublar. İnsanları da başa düşmək lazımdır. Mən burada yüksək sürəti və bu kimi halları alqışlamıram, ancaq o yol qaydasında idisə, nə üçün qəzadan sonra gedib orda təmir işləri apardılar? Mən məsələni qabardanda, zənglər etdilər. Burada insan həyatından söhbət gedir, siz isə cibinizi, qohumlarınızın vəzifədə oturmasını düşünürsünüz. Yola nəzarət edən qurumun yoldan xəbəri yoxdur. Əslində xəbəri var, sadəcə orda pul gedəcək, bu isə onların cibinə ziyandır. Gözləyirlər ki, yol tamamilə dağılsın və sənəd yazıb dövlətə göndərsinlər. Kiçik rəqəmlərə iş kimi baxmırlar, milyonluq işlər olanda təmirə keçirlər. Burda insan həyatı müzakirə mövzusudur, bir ailə məhv oldu. Ancaq hələ də laqeyd yanaşırlar”.Ekspert bildirib ki, bu sahədə problem təkcə bununla bitmir. Yolların işıqlandırılmasında da eyni problem yaşanır: “Bu, Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinin səlahiyyətində olan məsələdir, ancaq icra etmir. Yol nişanları düzgün şəkildə quraşdırılmalı və aydın görünməlidir. Bunların anlaşılan vəziyyətdə olması təmin olunmalıdır. Piyada keçidlərində zolaqlar çəkilib, ancaq sonradan silinib, sadəcə zəif görünən izləri qalıb. Vətəndaş da həmişə keçdiyi və tanıdığı yol olduğu üçün həmin yerdən keçir. Ancaq sürücü bu zolağı görmür və piyadanı vurur. Belə hallar niyə yaşanmalıdır? Bir boya çəkmək bu qədərmi müşkülə çevrilib? Keyfiyyətsiz boya çəkib 2-3 aydan bir onu yeniləyirsiniz. Burada insanların həyatı məhv olur”.

Bu cür problemlərə görə bəlkə də yüzlərlə qəza baş verir, neçə-neçə insan həlak olur. Məsələn, 2 ildən çoxdur ki, Prezident İlham Əliyev tapşırıq versə də, yolların hələ də yaxşı işıqlandırılmaması, çala-çökək yollar, qazılmış yollarda xəbərdarlıq nişanının qoyulmaması, silinmiş xətlər, keçidlərin olmaması ucbatından baş verən qəzalar bu problemlərdə bir səbəbkarı göstərir.

Problem yalnız Bakı-Quba yolunda deyil. Şikayətçilərin bildirdiyinə görə, Bakı-Astara yolunda da analoji vəziyyət mövcuddur. Xüsusilə də çayların üzərində quraşdırılan körpülər qəzaya səbəb olur.

Elməddin Muradlı qeyd edib ki, əslində körpülərlə bağlı problem çox yerdə var. Elə paytaxt Bakıda da: “Körpülərin əksəriyyəti keçmiş nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun dövründə tikilib. O da bir körpü üçün 3 milyon yazıb, 2 milyonunu mənimsəyib. Ona görə körpülər bu vəziyyətdədir. Qələbə dairəsindən gəldiyimiz körpüdə də eyni problem var. Oradan keçəndə maşının içərisində səs-küydən oturmaq olmur. Bu problem tezliklə həll edilməlidir”.

Digər bir problem isə yollarda aparılan qazıntı işləri ilə bağlıdır.

Ekspert bildirib ki, bununla bağlı paytaxtda mütəmadi olaraq qəzalar yaşanır: “Yolu qazırlar, ancaq heç bir nişan qoymadıqları üçün maşın ora düşür. Bu yaxınlarda 8 Noyabr prospektində qazılan çuxura maşın düşdü. Ondan əvvəl Hüseyn Cavid prospektində çuxur qazdılar, müvafiq nişanları əraziyə qoymadılar və orda da eyni hadisə yaşandı. İnsanlara xeyli zərər dəydi. AAYDA yollarda təhlükəsizliyi təmin etmək üçün yaranıb, yoxsa yollarda problem yaratmağa? Bu qurumun funksiyası hələ də anlaşılan deyil. Yol dağıtmaq, yoxsa yol tikmək?! Tikdikləri yol da 6 aydan sonra dağılır, elə bir yol yoxdur ki, 6 aydan sonra oranı qazmasınlar, ya da orada nəsə bir problem yaşanmasın”.

Məsələnin hüquqi tərəfinə gəlincə, vətəndaş yol təsərrüfatındakı qüsura görə dəymiş maddi və mənəvi zərəri həmin yola cavabdeh olan dövlət qurumundan tələb edə bilərmi? Məsələn, Bakı-Quba yolunda baş verən qəza ilə bağlı həm təzminat davasının açılması, həm də cavabdeh şəxslərin cinayət məsuliyyətinə cəlb olunması mümkündürmü?

Hüquqşünas Şamil Paşayev Publika.az-a bildirib ki, yol-nəqliyyat hadisələri ilə bağlı ekspertizalar keçirilərək, baş vermiş hadisənin səbəb və şəraiti aydınlaşdırılmalıdır: “Hadisənin baş vermə mexanizmi, avtomobilin sazlıq, nasazlıq məsələsi, eyni zamanda yolun standartlara uyğun olub-olmaması ilə bağlı istintaq tərəfindən ekspertiza keçirilə bilər. Əgər baş vermiş yol-nəqliyyat hadisəsi yolun nahamarlığı ilə, yolda həyata keçirilən qazıntılarla və s. bu kimi məsələlərlə bağlı olubsa, yolun qəzalı vəziyyətdə olmağı ilə bağlı yolu təmir etməli olan idarələrin burada məsuliyyət məsələsi ortaya çıxa bilər. Belə olan halda zərərçəkən şəxslər, eyni zamanda təqsirləndirilən şəxsin özü də həmin yola xidmət etməli olan dövlət qurumunu məhkəməyə verərək, baş vermiş hadisə ilə bağlı maddi təzminat ala bilər”.

Hüquqşünas hesab edir ki, burada ekspertin müvafiq rəy verməsi də zəruri olan haldır: “Eyni zamanda, istintaqın gedişi zamanı hadisənin səbəb və şəraiti, hadisənin baş verməsinə şərait yaradan hallar qeyd edilməlidir. Həmin hadisə ilə, yolun nahamarlığı və ya saz vəziyyətdə olmaması, yolda olan hər hansısa problemlərin səbəb və nəticə məsələsi burada qabardılmalıdır. Belə hallar varsa, vətəndaşların təzminat almaq hüququ yaranır”.