“Bir belə zəhmət çək, zülm çək, xərc çək, apar axırda da tök zibilə. Vallah, yaşayış deyil, bu”, – fermer Zakir Mustafayev belə deyir.

Zakir Mustafayev əkdiyi soğanları sata bilməyən fermerlərdən biridir. Soğan təsərrüfatının geniş yayıldığı Ağcabədinin Ergi deyilən ərazisində tonlarla soğan alıcısına qovuşmadığı üçün xarab olur.

Zakir Mustafayev: “Səmənidi… Alınmayandan sonra neyləməliyik?”

Ergiyə gedən yollarda göyərmiş, çürümüş soğan kisələrinin yolboyu tullandığını görmək olur. Bu kisələrə 30-33 kq arası soğan yığılıb. Fermerlər deyir ki, 33 kq soğan üçün onlara 4 manat təklif olunur. Əgər bu qiymətdən satsalar, zərər edəcəklərini deyirlər.

“Xaricdən çox gəlir, Rusiyadan, cürbəcür yerlərdən gəlir. Öz soğanımıza baxan yoxdur. Alma kimi soğanlardı, di gəl ki, alan yoxdur. Kisəsi 5 manata, 6 manata sata bilmirik”, – Zakir Mustafayevin sözləridir.

Soğan təsərrüfatı ilə məşğul olan Şəmistan Cəfərov deyir ki, soğan təzə çıxdığı vaxt alıcılar onlardan kisə başına maya qiymətindən aşağı pul təklif etdikləri üçün məhsullarını satmayıb, bir qədər gözləmək istəyiblər. Amma zaman keçdikcə soğan çürüyüb, qiymət isə qalxmayıb:

“Pandemiyadan əvvəl satırdıq. Pulumuzu çıxara bilirdik, özümüzə də bir şey qalırdı. Amma pandemiyadan bəri heç zad yoxdur. Tək biz yox ha, buradakı obyektlərin hamısı ziyandadır. Bax məsəl üçün, altının maşınını satan, evini satan var. Çıxış yolu yoxdur. Bu, nə təhər dövlətdir, başım çıxmır”.

Azərbaycanda soğan təsərrüfatında məhsulların daxili bazarda satıla bilmədiyi bir vaxtda Nazirlər Kabineti soğanın xarici bazara çıxarılmasına qadağa qoyub. Baş nazir Əli Əsədov bunu daxili bazarda qiymətləri stabilləşdirmək üçün etdiyini açıqlayıb.

Meydan TV-yə danışan kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmli deyib ki, dövlətin bu addımı atmasında səbəb inflyasiyanın qabağını almaqdır. Amma bu qərar fermerləri çarəsiz qoyur.

Ölkədə hər il demək olar ki, 270-280 min ton soğan istehsal edilir.

Ekspert Vahid Məhərrəmli ölkədə daxili tələbatı ödəmək üçün yetərli qədər məhsul olduğu qənaətindədir. Amma bildirir ki, bir çox hallarda soğan idxalına ehtiyac yaranır. Buna səbəb isə soğanın qorunması üçün soyuducuların olmamasıdır. Mütəxəssislər deyirlər ki, əgər dövlət təsərrüfatçıları soyuducu ilə təmin etsə, onlar da məhsulları çürüməsin deyə bütün soğanları eyni vaxtda bazara çıxartmağa məcbur olmazlar. Nəticədə həm onlar zərər etməz, həm də ölkə ilboyu soğan ilə təmin olunar.

“Soyuducumuz olmadığı üçün gücümüz çatmır soyuducuya yığmağa. Hava da isti keçdi, onunla bağlı göyərdi”, – fermer İlqar Cəfərov deyir.

Təsərrüfatçılar deyir ki, istehsal etdikləri məhsulun maya dəyəri də qalxıb.

Əslində kənd təsərrüfatına dövlət dəstəyi çərçivəsində gübrə təminatının da daxil edildiyi əkinçilik üzrə subsidiyaların verilməsinə 2019-cu ildən başlanılıb. 2022-ci il mineral gübrələrin bahalaşmasının mənfi təsirini azaltmaq üçün tərəvəzlər də daxil digər məhsullar üzrə subsidiyanın məbləğinin artırılması barədə qərar qəbul edilib. Belə ki, tərəvəzçilik üzrə subsidiyaların artımı 240 manatdan 260-a qalxıb.

Lakin bu gübrələr məhsulun sadəcə keyfiyyətini artırmaq üçündür, məhsuldarlığı artırmaq üçün olan gübrələri fermerlər öz vəsaitləri ilə almalı olur. Üstəlik dövlətin dəstəyi də bütün soğan əkənlərə şamil edilmir.

“Ammafos gübrəsini alırdıq biz 60-70 manata, amma vaxt var idi, 3-4 il qabaq alırdıq 20 manata. Heç zad da ayrılmır dövlətdən bizə. Hamısını öz cibimizin pulu ilə edirik. Gübrə pay torpağımız varsa, ona verilir. Amma belə əkin əkiriksə, ona verilmir”, -Şəmistan Cəfərov deyir.

Fermerlər şikayətlənir ki, nə əkməmişdən qabaq dövlət rəsmiləri onlarla görüş keçirib, nə də zərərləri ilə bağlı bir qurum onlarla maraqlanıb.

Meydan TV-yə danışan fermerlər növbəti il soğan əkməyəcəklərini deyiblər.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin mətbuat katibi isə telefon zənglərini cavablamadığı üçün suallar cavabsız qalıb.