Martın 16-da Bakı vaxtı ilə saat 17:40-da “Brent” markalı neftin qiyməti 29.88 dollaradək düşüb.

Azərbaycanın dünya bazarına çıxararaq satdığı "Azeri LT CIF" markalı xam neftin qiyməti isə 3,77 dollar, yəni 11,4% azalıb və 29.37 dollara çatıb.

Maraqlıdır, neftin qiyməti nə qədər düşə bilər?

Neft məsələləri üzrə ekspert Zəfər Vəliyev Cebhe.info-ya açıqlamasında bildirib ki, neft bazarlarında yaxın gələcək üçün hər hansı bir proqnoz vermək bir az çətindir:

“Lakin deyə bilərəm ki, bazarın tənzimlənməsində ciddi problemlər yaşanacaq. Neft məhsullarına olan tələbat kəskin şəkildə aşağı düşür. Həm dizel yanacağına, həm reaktiv yanacağa, həm də benzinə dünyanın bütün enerji bazarlarında tələbat həddindən artıq aşağıdır. Neft emalı zavodlarının dünyanın bütün enerji rayonlarında emal güclərinin emal marjı aşağı düşdüyünə görə neftə olan tələbat da aşağı düşür”.

Ekspert qeyd edib ki, aprel ayında əgər Səudiyyə Ərəbistanı və onun Fars körfəzindəki müttəfiqləri bazara tələbatdan artıq neft həcmləri daxil etsələr, neftin qiyməti indiki qiymətdən də aşağı düşəcək:

“Buna bir neçə əsas da var. Bütün aprel satışı ilə bağlı İraq, BƏƏ, Küveyt və digər neft ixrac edən dövlətlər Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanının ardınca ixrac edəcəkləri neftin qiymətində kəskin azalmalar edirlər. Səudiyyə Ərəbistanının aprel ayında satış qiymətlərinə nəzər salsaq, onda görərik ki, etalon Brent markalı neftə nisbətdə təklif edilən qiymətdə kifayət qədər endirimlər var. Avropa və Asiya bazarlarının təşkil etdiyi neftin qiymətinin barreli ortalama 25 dollara dayanır. Deməli, neftin qiyməti bazar tənzimlənməsə ondan da aşağı düşmə təhlükəsi var. Bu, o deməkdir ki, bazarda qarşıdakı aylarda tələbatdan artıq neft həcmləri mövcud olacaq”.

Zəfər Vəliyev qlobal neft bazarlarının tarazlıq mərkəzinin itdiyini vurğulayıb:

“Əvvəl qlobal neft bazarlarında iki tarazlıq mərkəzi mövcud idi. Birinci OPEC və onun müttəfiq dövlətləri, ikinci ABŞ idi. İndi neft bazarlarının tarazlıq mərkəzləri itdiyinə görə bazarın tənzimlənməsi də çətin olur. Bilinmir ki, neft bazarlarında nə qədər ağır və orta ağır neftə, nə qədər yüngül neftə tələbat var. Ümumiyyətlə, emal güclərinin tələbatı nə qədərdir? Bunları müəyyən etmək qarşıdakı aylarda çətin olduğuna görə bazarda bir müddət xaotik vəziyyət yaranacaq, amma düşünürəm ki, bu uzun davam edə bilməz. Çünki neftin həddən ziyadə aşağı düşməsi, yəni onun dibə vurması neft hasil edən və ixrac edən dövlətlərin kommersiya maraqlarına uyğun deyil. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanı elan edib ki, kifayət qədər bazara neft həcmləri çıxaracaq, söhbət burada 9.4 milyon barrel gündəlik neft həcmlərindən gedir və hasilatı da ilin sonuna kimi 13 milyon civarına çatdırmağı planlayırlar. Çünki Səudiyyə Ərəbistanı və onun ətrafında müttəfiq dövlətlər ehtiyat hasilat güclərinə malikdirlər. Əgər Səudiyyə Ərəbistanı tələbatdan artıq neft həcmlərini bazara daxil edəcəksə, bunun bir əvvəli və sonu olmalıdır, çünki uzun müddət bazarın tələbatına uyğun olmayan tələbatdan artıq neft həcmlərini daxil edərsənsə, bu istər-istəməz son anda ehtiyatların həddən ziyadə şişməsinə səbəb olacaq. Ona görə də əvvəl-axır bazar tənzimlənməlidir. 2019-cu ildə Səudiyyə Ərəbistanın neft ixracından əldə etdiyi xalis gəlir 88 milyard dollar olub, halbuki bu rəqəm 2018-ci ildə 111 milyard dollar civarında idi. İlin artıq birinci rübü başa çatmaq üzrədir. Bundan sonra əgər ilin sonunadək neftin qiymətində kəskin enmələr müşahidə olunsa və yaxud etalon Brent markalı neftin ortalama qiyməti 38-40 dollar, WTI-in ortalama qiyməti 32-35 dollar arası olarsa, neft hasil və ixrac edən dövlətlərin maliyyə vəziyyəti hansı səviyyədə olar? Burada maya dəyəri, xərclərin azaldılması və digər məsrəflərin azaldılması, optimallaşdırılması ilk başda ağlabatandır, amma biraz da dərinə baxanda görəcəyik ki, neft şirkətlərinin böyük əksəriyyəti müflis olmaq səviyyəsinə gəlib. Ona görə də bazar tənzimlənməlidir. Hələ də imkanlar var. Çünki mart ayının sonu OPEC+ Monitorinq Komitəsinin iclası da gözlənilir. Kütləvi informasiya vasitələrinin yaydığı məlumata görə İraq, Venesuela, Meksika kimi dövlətlər Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiya münasibətlərinin yaşılaşmasına dəstəkdirlər. Əgər bu, baş versə, bazarda müəyyən canlanma olacaq və bazar əvvəlki ahənginə qayıtma şansı qazanacaq, amma çox gec...”.


Paylaş: