Azərbaycanda “qara qızıl” istehsalı durmadan azalmağa davam edir və bu proses keçən il də yaşanıb. BP tərəfindən hər il nəşr olunan dünya enerjisi ilə bağlı statistik araşdırmaya görə, keçən ilin sonunda Azərbaycanda xam neft istehsalı 35,1 milyon ton təşkil edib ki, bu da əvvəlki ilə nisbətən demək olar ki, 8% azdır.

2019-cu ilin sonunda Azərbaycanda xam neft istehsalı 38 milyon ton təşkil edib. İstehsalın azalmasını şərh edən energetika naziri Pərviz Şahbazovun sözlərinə görə, bu, ilin əvvəlində OPEC+ ilə razılaşma çərçivəsində ölkəmizin tətbiq etdiyi məhdudiyyətlərlə əlaqəlidir. Yeni Əməkdaşlıq Bəyannaməsinə əsasən, Azərbaycan may-iyun ayları üçün 164 min barel həcmində öhdəliklərini yerinə yetirməli və gündəlik xam neft istehsalını 554 min barel səviyyəsində saxlamalıdır.

Bir müddət əvvəl Energetika Nazirliyi Azərbaycanın iyun ayında gündəlik 610.000 barel neft hasil edərək, OPEC+ üzərindəki öhdəliklərini yerinə yetirdiyini açıqladı. OPEC+ ölkələrinin nazirlər iclaslarında əldə olunan razılaşmalara uyğun olaraq, iyun ayında respublikada orta gündəlik neft hasilatının 610 min barel olaraq təyin olunduğu bildirildi. Nazirliyin məlumatına görə, kondensatla birlikdə iyun ayında gündəlik hasilat 705,1 min barel (kondensatın payı gündə 95,1 min barel) təşkil edib. İyul ayında, öhdəliklərə görə, ölkədə gündəlik neft hasilatı 620 min barel səviyyəsində qalmalıdır.

Ölkənin əsas ixrac mənbəyi istehsalındakı azalma ekspert cəmiyyətinin nümayəndələrini narahat edir. Hesabata görə, ölkədə xam neft istehsalı 2000-ci ilin sonunda 51,3 milyon ton, 2011-ci ildə 46,1 milyon ton, 2012-ci ildə 43,7 milyon ton, 2013-cü ildə 43,8 milyon ton, 2014-cü ildə 42,5 milyon ton, 2015-ci ildə 42 milyon ton, 2016-cı ildə 41,4 milyon ton, 2017-ci ildə 39,1 milyon ton, 2018-ci ilin sonunda 39,2 milyon ton olub.

İqtisadçı ekspert Nemət Əliyevin AYNA-ya şərhinə görə, iki il əvvəl neft hasilatı 1,4 milyon tondan çox azalıb və son 9 ildə hasilat 13,4 milyon ton və ya 26% aşağı düşüb: “Bunlar sosial-iqtisadi inkişaf tendensiyalarına aydınlıq gətirən böyük itkilərdir”.

“Qara qızıl”ın iqtisadiyyat və neft ölkəsinin milli valyutası üçün perspektivlərindən bəhs edən mütəxəssislər neftin qiymətinə getdikcə daha çox geosiyasi amillərin təsir etdiyinə işarə edirlər. İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, neft qiymətlərinin perspektivləri proqnozlaşdırılan deyil və indiki neft qiymətlərindəki artım neft hasilatındakı azalmanı kompensasiya edəcək.

“Keçən il neft hasilatı 2,9 milyon ton azalıb, bu da 2011-dən sonra son on ildə ikinci ən böyük eniş kimi qiymətləndirilib. Ancaq keçən il yalnız istehsal azalmadı - neftin qiyməti mənfi rekordlar qırdı. Eyni zamanda, bir barel üçün orta ixrac qiyməti 66 dollardan 44 dollara düşdü. Nəticədə bir barel neft üçün zərər 22 dollar və ton üçün 158 dollar təşkil edib. Neft gəlirləri ucuzlaşma və ixrac həcminin düşməsi səbəbindən keçən il 5.5 milyard dollar azalıb”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

OPEC+ üzvləri arasındakı indiki fikir ayrılıqlarının keçən ilin baharında Rusiyanın demarşından sonra neftin dünya bazarlarındakı dəyərinin mənfi göstəriciyə düşdüyü vəziyyətə bənzəməsi barədə bu gün çox danışılır. Bazar analitiklərinə görə, çox güman ki, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin (BƏƏ) sərt mövqeyi sövdələşmənin çökməsinə, hasilatın nəzarətsiz artmasına və yeni qiymət müharibəsinə gətirib çıxaracaq, bunun nəticəsində neft qiymətləri yenidən çökəcək.

Belə bir vəziyyət artıq 2020-ci ilin martında - Rusiyanın 1 aprel tarixində müqavilədən çıxdığını elan etdiyi zaman baş vermişdi. Nəticədə neft qiymətlərində fəlakətli bir enmə baş verdi və WTI xam neftinin gələcək fyuçersləri bir gün mənfi qiymətə satıldı. Aprel ayının ortalarında bir uzlaşma tapıldı: Rusiya istehsalı daha əlverişli şərtlərlə azaltmağa razı oldu. 2020-ci il müqaviləsinin Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanı üçün faydalı olduğu, digər iştirakçılar, xüsusən də BƏƏ üçün neqativ olduğu ortaya çıxdı.

Bununla birlikdə, razılaşma gələn ilin 31 martına qədər qüvvədə olduğundan iştirakçılar avtomatik olaraq mövcud müqavilələrə əməl etməyə davam edirlər.



Paylaş: