Nizami Gəncəvinin Azərbaycan türkcəsində olan əlyazmaları Ermənistanda gizli arxivdə saxlanılır.

Bu barədə siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Zaur Əliyev qeyd edib.

O, görkəmli şairimiz Nizami Gəncəvinin Azərbaycan türkcəsində yazdığı əsərlərin ermənilər tərəfindən gizlədilməsi ilə bağlı maraqlı faktları üzə çıxarıb:

“1940-ci ildə İrəvan şəhərindəki Matendaran qədim əlyazmalar muzeyində çalışan Şabanov soyadlı bir əməkdaş “№ 43 fars əlyazmaları” bölməsində Nizami Gəncəvinin 1560-cı ildə Əbdül Əli Seyfi ibn Abdullanın xəttatlığı ilə nəzmə çəkilən “Xəmsə”sini, 1700-cü ildə nəzmə çəkilən “Yeddi gözəl” əsərini və Azərbaycan-türk dilində Nizami Gəncəvi tərəfindən yazılan və “№ 57 fars əlyazmaları” bölməsindəki 12 beytlik qəzəlini aşkara çıxarır. Türk dilində “Ey Nizami, gözəlin dodağında olan xala bax” misrası ilə başlayan qəzəl mürəkkəblə yazılmışdı və köhnə olmasına baxmayaraq, oxunması rahat olan sənəddə idi.

Bu sənəd üzə çıxan kimi Şərq üzrə mütəxəssis olan erməni alimləri Acaryan, Şahnazaryan və Arimfaryan dərhal muzeyə gələrək bunu analiz etməyə çalışırlar. İki əsərin fars və qəzəlin isə Azərbaycan dilində yazılmasını təsdiq edən erməni alimləri Nizami Gəncəvinin Azərbaycan dilində daha bir neçə şeirini üzə çıxarırlar. Hətta erməni alimi Acaryan rəsmən məlumat verir ki, muzeydə Nizami Gəncəvinin qəzəl və şeirlərinin çoxu Azərbaycan türkcəsində yazılıb. Erməni aliminin hesabatında yazılır ki, “Nizami Gəncəvinin Şirvanşah Axsitan tərəfindən sifariş edilən “Leyli və Məcnun” əsərinin iki versiyasına rast gəldik. Birinci fars, ikincisi isə Azərbaycan-türk dilində”.

Azərbaycan tərəfindən ezam edilən alimlər Metandarana gələrək əlyazmalarla tanış olurlar və Bakıya məlumat verirlər ki, tapılan sənədlərin içində Nizami Gəncəvinin Azərbaycan türkcəsində şeirləri üstünlük təşkil edir. Hətta o dövrdə “Kommunist” qəzetində azərbaycanlı alim Həbib Yusifovun məqaləsi də dərc edilir. 1940-ci ildə Azərbaycan Leninqrad şəhərində arxivdə də belə sənədlərin olmasını müəyyən edir. Bir qrup şəxsin ora getməsi barədə müzakirələr aparılır. Lakin müharibənin başlanması bu planları pozur və erməni tərəfi Nizami Gəncəvinin Azərbaycan türkcəsində olan əlyazmalarını, kitablarını və o zaman bu muzeydə tapılan və saxlanılan qədim sənədləri üzə çıxartmaqdan imtina edir. Azərbaycan tərəfinin xahişlərinə baxmayaraq, bu sənədlər bir daha onlara göstərilmir və bu günə qədər də Matendaranda saxlanmaqdadır”.


Paylaş: