Statistikaya görə ölkəyə ildə 60 milyon manatlıq süd, süd məhsulları, bal və s. gətirilir. Əgər həmin məbləğin hamısı quru südə verilsə idi belə, süd ekvivalentində məhsulun litri 15 qəpiyə düşərdi. Amma reallıqda belə deyil, idxalın tərkibində hazır süd məhsulları - yoqurt, xama, pendir və s. də var ki, idxal südün qiyməti daha aşağı düşür. Amma bərpa edilmiş südün litrinin qiyməti 15 qəpiyə düşdükdə belə, bu, MDB məkanının ən ucuz quru süd məhsulundan belə ucuzdur, dünya bazarında isə qiymətlər daha yüksəkdir. Nəzəri cəhətdən 1 kiloqram quru süddən 10 litr bərpa edilmiş süd əldə edilir ki, MDB bazarında ən ucuz quru südün kiloqramı 2 dollardan, yəni 1,6 manatdan aşağı deyil. Belə çıxır ki, Azərbaycan süd emalı zavodlarının əsasən, Rusiya və Ukraynadan gətirdiyi quru süd xammalı daha ucuz məhsullardan ibarətdir. Rusiyanın “NTV” və “Ren TV” telekanallarının apardıqları laboratoryia araşdırmalarına görə, bu ölkədə belə aşağı qiymətə tapılan quru südün tərkibində həcmi və saxlama müddətini artıran müxtəlif cür qatışıqlar var. Bu cür qatışıqların sırasında antibiotiklər, süd yağlarını əvəz edən transizomer piy turşuları, soya zülalları, nitratlar və soda, bəzən də zəy yer alır. Antibiotiklər və nitratlar inəklərin qidalanmasının və müalicəsinin, həmçinin laboratiroiya analizlərinin düzgün aparılmamasının nəticəsi olsa da, transizomer piy turşuları və soya zülaları bilərəkdən qiyməti aşağı salmaq üçün qatılır. Soda və zəy çəki artarmaqla yanaşı həm də südün uzun müddət saxlanmasına xidmət edir. Südə qarışmış soya zülalları qadınlara o qədər də pis təsir etməsə də, kişilərin nəsilartırma qabiliyyətini aşağı salır. Alimlər məsələnin soyanın tərkibində qadın hormonlarına çox yaxın izoflenlərin çoxluğu ilə izah edirlər. Quru südə əlavə edilən soya zülallarının gen dəyişikliyinə uğraması da mümkündür. Rusiya və Ukrayna quru südlərində ən çox təsadüf edilən zərərli qatışıq isə transizomer yağ turşularıdır. Transizomer yağ turşuları əsasən, palma yağından alınır və süd zülalları ilə rahat qarışır. Adətən bu yağ turşularını kərə yağı çıxarılmış südlərdən alınmış quru tozları “zənginləşdirmək” üçün vururlar. Xama, yoqurt və dondurma istehsalında bu cür zənginləşdirmə daha dərin səviyyədə aparılır və yağlılıq 15 - 30% səviyyəsinə qaldırılır.Azerinfo.az bildirir ki, bizdə istehsal olunan pendir və yağ məhsullarının tərkibində kərə yağı demək olar ki , yoxdur. Məsələn Mehdiabbaddakı “Seiman” müsisəsində istehsal olunan məhsiulların əsas tərkibi palma yağıdır.Bu yağın özəlliyi ondadır ki, ərimə temperaturu 39 dərəcədir və bədən temperaturundan yuxarı olması üzündə həzm prosesində çətinlik yaradır və soyuq məhsullarda istifadə edilməsi xərçəngə səbəb ola bilir.Məsələnin ən qorxulu tərəfi bizim istehsalçıların şimal qonşularımızdan bu cür “gəlirli” texnologiyaları əxz etməsidir. Bizim süd emalı zavodları artıq çox müasirdir və ən incə texnologiyaları tətbiq etməyə qadirdirlər ki, bunlara baxanda 2000-ci illərin əvvəllərində quru südə marqarin qatmaqla pul qazanan “həkim-dietoloq”un əməllərinə şükür etmək olar.


Paylaş: