Son vaxtlar Azərbaycanda, xüsusilə, paytaxt Bakıda fəaliyyət göstərən taksi şirkətlərinin fəaliyyəti müzakirə olunur.

Azərbaycan Respublikasının rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat naziri Rəşad Nəbiyev də APA-ya müsahibəsində bu məsələyə toxunaraq, taksi fəliyyətində gözlənilən islahatlarla bağlı danışıb. O, taksi xidmətləri sahəsində çatışmazlıqların mövcudluğunu bildirib:

“Heç kəsə sirr deyil ki, taksi xidmətləri sahəsində çatışmazlıqlar mövcuddur.

Taksi sürücüləri, xüsusilə də qlobal aqreqatorlarla çalışan sürücülər, ağır və uzun iş saatları müqabilində qazanclarının az olmasından şikayətlənirlər. Öz növbəsində sərnişinlər də xidmət keyfiyyətinin aşağı olmasından, kobud və qeyri-etik davranışlardan narazılıq edirlər. Mövcud problemləri dərindən öyrənmək və müvafiq həll yolları təklif etmək məqsədilə nazirlik məsləhətçi şirkətlərin də iştirakı ilə araşdırma həyata keçirdi

Bu araşdırma zamanı xoş olmayan nəticələrlə qarşılaşdıq. Belə ki, statistikaya görə, Bakı şəhərində hər min nəfərə düşən taksi sayı oxşar şəhərlərlə müqayisədə 4-5 dəfə çoxdur. Bu, şəhərdə tıxacların yaranmasına təsir etməklə yanaşı, neqativ ekoloji nəticələrə də gətirib çıxarır”.

Nazir müsahibəsində taksilərin sayının çox olduğunu, o cümlədən “Bolt”, “Uber”, “Yango” kimi şirkətlərin də problemin böyüməsində mühüm rol oynadığını deyib:

“Araşdırmalarımız onu da göstərir ki, taksilərin sayının normadan çox olması həm də ictimai nəqliyyatdan, o cümlədən metro və avtobuslardan sərnişin axınına səbəb olub. Məsələn, 2022-ci ildə metrodan istifadə edən sərnişinlərin sayı pandemiyadan əvvəlki 2019-cu illə müqayisədə 12% aşağı olub. Analoji vəziyyəti avtobus gedişlərində də görmək olar. Təkcə Bakı şəhərində avtobusla daşınan sərnişinlərin sayı bəhs edilən dövrdə 35% azalıb”.

Nazir bu sahədə islahatın və planın hazırlandığını qeyd edib.

Lakin islahatlar nəticəsində taksilərinin sayının azalması, səbəbdən yaranacaq bahalaşma, bu rəqabət mühitinin olmaması, taksi xidməti sahəsində çalışan insanların işsiz qalması məsələsi də müzakirə olunur. azırda ucuz qiymətlə mənzil başına çatan insanlara bu islahatlar nə qazandıracaq? İslahatlarda qiymət və işsizlik nəzərə alınacaqmı?

Məlumata görə, mövzu ilə bağlı Cebhe.info-ya danışan iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli deyib ki, dövlətin bu sahəyə müdaxiləsi qiymətin artmasına gətirib çıxarır:

“Azsaylı rəqabətli sahə olan taksi xidmətinə dövlətin bu dərəcədə müdaxilə etməsi doğru deyil. İstər-istəməz dövlət müdaxiləsi ona gətirib çıxarır ki, qiymət artır, keyfiyyət zəifləyir və vətəndaşlar daha da narazı olurlar. İndi taksi xidmətləri çoxdur, seçim imkanı var.

Vətəndaş A şirkətindən narazıdırsa, B şirkətindən sifariş edəcək, B şirkətindən narazı olduqda C şirkətindən sifariş edəcək. Buna onsuz da rəqabətli mühit qərar verəcək və verir. Dövlətin müdaxiləsi nəyə lazımdır?!”

Ekspert hesab edir ki, dövlət bu sahədə yalnız lisenziya və vergi məsələsinə nəzarət edə bilər:

“Dövlət burada iki məsələni tənzimləyə bilər, yəni lisenziyaların verilməsinə və vergilərin ödənilməsinə nəzarət edə bilər. Vətəndaşlar taksi xidmətlərindən şikayət edirsə, başqa taksi xidmətlərinə yönələcəklər. Əksinə, taksilərin sayının artmasına imkan yaratmaq lazımdır.

Amma belə görününr ki, uzun müddətdir bu rəqabətli mühitə görə qiymətləri ucuz olan taksi xidmətləri kimlərisə narahat edir. Mən inanmıram ki, vətəndaşlar narazı olsun. Son 6-7 ildə qiyməti ucuzlaşan yeganə sahə taksi xidmətidir. Məsələn, neçə il öncə hava limanına 20-25 manata gedirdimsə, bir neçə gün öncə 8 manata getmişəm. Yəni qiymətin ucuzlaşmasının şahidi olmuşuq”.

O, taksi fəaliyyəti ilə məşğul olan insanların dövlətdən asılı olmayaraq özünü dolandırdığını, dövlətin bu sahəyə müdaxiləsi nəticəsində işsizliyin yaranacağını vurğulayıb:

“Mən bu israrı anlamıram. Nəyə görə dövlət və hökumət orqanları bu sahədə hansısa təmərküzləşmənin və mərkəzləşdirmənin olmasında maraqlıdırlar? Əksinə, vətəndaşa xeyirdir, iş yerləri açılıb, vətəndaş dövlətə ayrıca yük olmadan özü-özünü dolandırır. İndi işsizlik artsa, yenidən sosial müavinət üçün müraciətlərin sayı artacaq. Bu da dövlətə xeyir deyil.

Vətəndaş da məmnundur ki, ucuz taksi xidmətindən istifadə edir. Avtobuslarda sərnişinlərin sayının azalması dövləti niyə narahat etməlidir?! Deməli, taksi xidməti daha yaxşı fəaliyyət göstərir, daha ucuzdur deyə vətəndaşlar daha çox taksi xidmətindən istifadə etməyə yönəlir. Bundan narahat olmaqdansa, əksinə, ictimai nəqliyyatı daha da keyfiyyətli, daha da yaxşı vəziyyətə gətirməlidirlər ki, vətəndaşlar ictimai nəqliyyata önəm versinlər.

Mən dövlətin hansısa formada təmərküzləşmə və inhisarçılıq meyillərinin yaradılması ilə bağlı atılacaq addımları anlamıram və bunu doğru saymıram. Yenə deyirəm iki məsələ var- lisenziya və vergi. Lisenziyasını alırsa, vergisini ödəyirsə, istənilən şəxsin, istənilən şirkətin taksi xidməti ilə məşğul olmağa icazəsi, imkanı olmalıdır. Bu da rəqabətli mühiti daha da gücləndirəcək faktora çevirməlidir”.

Natiq Cəfərli tıxacların yaranmasında taksilərin rolunun çox olması fikrini absurd hesab edib:

“Tıxacların yaranmasında taksilərinin rolunun olması fikri də absurddur. Bakı şəhərində 1 milyon avtomobil var. Onun da 45 mini taksi olsun, yerdə qalan 950 min nədir? Onda belə çıxır ki, dövlət bir müddətdən sonra avtomobil sahiblərinə də müdaxilə edə biləcək ki, küçələrə çıxmayın.

Elə şey olar?! Dövlətin işi budur ki, tıxacları tənzimləsin, alternativ yollar çəksin, yol infrastrukturunu yaxşılaşdırsın, ictimai nəqliyyatı əlçatan eləsin, insanlar da ictimai nəqliyyata önəm versinlər. Dövlət hər şeyi öz əlinə almağa çalışdıqca problem yaranır. Azərbaycan hökumətinin nədənsə “Azərxalça”, “Azərcorab” kimi bir şeylər yaratmağa xoşu gəlir, indi də “Azərtaksi” yaratmaq istəyirlər”.