Ermənistan mediasında getdikcə daha çox ziddiyyətli və maraqlı xəbərlər dolaşır. “Ya Paşinyan Yeni ildən əvvəl getməlidir, ya da sonra. Belə ki, öz missiyasını hələ tamamlamayıb, onun haqqında cinayət işi başlanmalıdır, baxmayaraq ki, səbəbi tam aydın deyil” və sair kimi.

Lakin ən maraqlı mesaj noyabrın 10-da imzalanmış bəyanatın təfərrüatını müzakirə etmək üçün yanvarın 11-də Moskvada Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya liderlərinin üçtərəfli görüşünün baş tutacağı xəbəri oldu.

Rusiyalı siyasi analitik Oleq Kuznetsov AYNA-ya müsahibəsində, görüşdə nələrdən danışılacağı, Paşinyanın İrəvanda nə qədər gücünü qalması və revanşistlərin hakimiyyətə gəlməsi ehtimalı barədə danışıb.

- Ermənistan KİV-lərinin xəbərinə görə, üçtərəfli bəyanatın ətraflı müzakirəsi üçün yanvarın 11-də Moskvada görüş keçirilə bilər. Belə bir görüş olarsa, ondan nə gözləmək olar? Hansı suallar hələ açıq qalır?

- 10 noyabrdakı üçtərəfli bəyanatın 11 yanvara qədər tam olaraq yerinə yetiriləcəyi başa düşülməlidir. Bu baxımdan, rus sülhməramlılarının əllərindəki silahları könüllü olaraq təslim etmələri üçün bu tarixdən bir qədər əvvəl Qarabağdakı erməni əhalisinə vaxt ayırması diqqət çəkir. Deməli, 11 yanvar müharibədən sonrakı Dağlıq Qarabağ nizamlanmasında yeni bir başlanğıc nöqtəsi olmalıdır və Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan rəhbərlərinin bu tarixə planlaşdırılan yeni üçtərəfli bəyanatı əvvəlki 10 noyabrın yerini almalıdır. Aydındır ki, həll prosesi əvvəllər olduğu kimi, üç ölkə başçısı tərəfindən yenə də “şifahi şəkildə” davam etdiriləcək. Amma bu yeni bəyanatda, gördüyüm qədər, yaxın iki-üç ay üçün bir fəaliyyət planı hazırlanacaq.

Hal-hazırda gündəmə gətirilməsi və müzakirə edilməsi lazım olan çox sayda mübahisəli məsələni görürəm və bunların çoxu Rusiya və Ermənistan üçün son dərəcə əlverişsiz olacaq. Türkiyə ordusunun Qarabağdakı erməni əhalisinin həyatını izləyəcəyi Birgə Monitorinq Mərkəzinin təcrübəsi ermənilər üçün son dərəcə ağrılı olacaq. Şübhə yoxdur ki, bu hərəkətlər İrəvanda son dərəcə mənfi qəbul ediləcək və bu, erməni müxalifətinin, Bakı və Moskvanın təzyiqi altında siyasi mövqelərindən əl çəkməyə məcbur olacaq Baş nazir Paşinyana qarşı yeni hücumları üçün bəhanə və ya mövzu ola bilər. Belə məsələlərdən biri də “Qarabağ müdafiə ordusu”nun qalıqlarının ləğv edilməsidir. Demək olar ki, bu məsələnin qarşıdakı görüşdə əsas müzakirə mövzusu olacağına əminəm.

Sosial fəlsəfə qanunlarına əsaslanaraq, bu iclasdakı üçüncü əsas müzakirə mövzusunun Qarabağdakı erməni əhalisinin Azərbaycan vətəndaşlığına keçməsinin qaydası və şərtləri olacağını təxmin edən bilərəm. Kreml üçün bu məsələ, Rusiya pasportlarının Qarabağdakı erməni əhalisinə paylanması ilə bağlı yayılan bütün fərziyyələri aradan qaldırmaq üçün son dərəcə vacibdir. Putin Rusiya üçün Qarabağın indiki formasında - SSRİ üçün Əfqanıstanın analoqu olduğunu yaxşı bilir. Rusiya, artıq gördüyümüz kimi, Qarabağın qorunması yükünü ən azından kiminləsə bölüşməyə çalışır, amma heç kim bu məsələdə ona kömək etmək niyyətində deyil. Azərbaycan gec-tez Qarabağın erməni əhalisini dəstəkləmək yükünü öz üzərinə götürməyə məcbur olacaq və növbəti danışıqlarda Kreml bu prosesi sürətləndirəcək. Amma Bakı da hansı Qarabağda hansı erməniləri yedirtməyə hazır olacağı şərtlərini diktə edəcək.

- Ermənistan müxalifəti, Paşinyanın sonunun gəldiyinə və yeni ildən sonra onun baş nazirlikdən istefa edəcəyinə inanır. Paşinyanın getməsi üçtərəfli razılaşmadakı vəziyyəti dəyişdirirmi?

- Paşinyan yeni ildən dərhal sonra Baş nazir postundan istefa verərsə, yeni üçtərəfli bəyanatın ortaya çıxması sadəcə fiziki olaraq reallaşmayacaq. Bu vəziyyətdə İrəvanla Bakı arasındakı dialoqun Moskvanın nəzarəti altında davam etdirilməsinə dair bütün danışıqlar mənasız olacaq. Paşinyan bu gün İrəvanda Azərbaycanla danışıqlar yükünü çiyinlərində daşıyan yeganə fiqurdur. Paşinyan yoxdursa, dialoqun davamı da olmayacaq. Bu səbəbdən Kreml, hətta, 11 yanvar görüşünün baş tutması və ondan sonrakı bəyanatın Paşinyan tərəfindən imzalanması üçün hər cür səy göstərəcək, çünki indi İrəvanda başqa adekvat siyasətçilər yoxdur.

- Ermənistanda revanşist siyasi qüvvələrin hakimiyyətə gəlməsi vəziyyəti dəyişdirə bilərmi?

- Ermənistanda revanşist qüvvələrin hakimiyyətə gəlməsi ehtimalına inanmıram. İndi bu ölkədə 17 partiya və siyasi koalisiya var, hər birinin arxasında xarici vətəndaşlığı olan sponsoru-oliqarx var. Belə bir şəraitdə qisas almaq prinsipcə mümkün deyil. Tarixdən revanşizmin klassik nümunəsi totalitar dövləti olan nasist Almaniyasıdır. İndi Ermənistan da anarxiyanın astanasındadır - hamı özünü revanşist hesab edir və özlərini ən əsas erməni revanşisti adlandırmaq hüququ əldə etmək üçün bir-birilərini gəmirirlər. Və belə bir vəziyyət yaşandığı müddətdə revanşistlərin hakimiyyətə gəlməsindən danışmağa ehtiyac yoxdur.

Saytınıza əvvəlki bir müsahibəmdə demişdim ki, Paşinyan bu gün Ermənistanda, həqiqətən dövlət resurslarına nəzarət edən və ABŞ xüsusi xidmət orqanları tərəfindən qorunan yeganə siyasətçidir. Son iki həftə ərzində heç bir şey kökündən dəyişməyib və yaxın gələcəkdə də dəyişməyəcək. Paşinyan hakimiyyəti əlində saxlayacaq. Buna görə, Ermənistanda revanşistlər tərəfindən hakimiyyətin ələ keçirilməsindən, hətta, hipotetik bir ehtimal kimi də hələ danışmaq olmaz.


Paylaş: