Fevralın 24-də Rusiya ordusu Ukraynaya hücuma başlayarkən prezident Vladimir Putin ölkənin ən zəngin iş adamlarından bir qrupunu Kremlə dəvət edib. Putinə yaxın informasiya agentlikləri bunu “müharibə üçün zəruri tədbir” kimi qələmə alıb.

Məlumata görə, Kremlə çağrılan qonaqların hər biri Rusiya iqtisadiyyatının sadiq tərəfdarı olub. Onlardan 14-ü milyarder kimi təsnif edilib. Şirkətləri ölkənin əsas sektorları olan neft, təbii qaz, bank və kimya sahəsinin lideri hesab edilən bu şəxslərin bəziləri 20 ildən artıqdır ki, Putinlə birlikdədir. Dia.az-ın reyting.az-a istinadən məlumatına görə, üzə çıxan məxfi sənədlər göstərir ki, Putinlə əlaqələrinə və Rusiyada yerləşməsinə baxmayaraq, bir çoxları illərdir sərvətlərini xaricə köçürürlər. Məxfi sənədlər rusiyalı oliqarxların sərvətlərini xaricdəki ofşor şirkətlərə necə köçürdüklərini də ortaya çıxarıb.

“Pandora sənədləri” və ya “Cənnət sənədləri” adlı məxfi sənədlərə əsaslanan “The Washington Post”un xəbərinə görə, 37 respondentin yarıdan çoxu yüz milyonlarla dolları idarə edir, ciddi maliyyə investisiyaları var, kreditlər verir və ailə kreditləri yaradır.

Ofşor şirkətlərdən istifadə onların şəxsi sərvətləri tədqiqatçılardan, vergi orqanlarından, rəqib oliqarxlardan və Rusiya dövlətinin daxilindəki “pula aclıqdan” qoruya, həmçinin Qərb ölkələrinin Putinin müttəfiqlərini cəzalandırmaq üçün tətbiq etdiyi son iqtisadi sanksiyaların qarşısını ala bilər.

Qeyd olunur ki, ABŞ, Böyük Britaniya və Avropa İttifaqının (Aİ) sanksiyaları Kreml görüşündə iştirak edən iki iş adamı istisna olmaqla, bütün iştirakçıları əhatə edib.

Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) keçmiş analitiki və ABŞ Maliyyə Nazirliyinin Terrorizm və Maliyyə Kəşfiyyatı üzrə baş siyasət müşaviri Julia Friedlander deyib:

“Putin öz yaxın çevrəsinə dövlət şirkətlərinin və dövlətin özünün maliyyə resurslarından istifadə etməyə icazə verir”.

Rusiya iqtisadiyyatına dair araşdırmaların böyük əksəriyyətinə görə, Rusiyanın ofşor şirkətlərində bir trilyon dollar var. Bəzi hesablamalara görə, rusiyalı oliqarxların sərvəti bütün rusların ümumi qazancına bərabərdir.

Putin illər boyu, o cümlədən Ukraynaya hücuma başlandığı gün rusiyalı oliqarxlarla müntəzəm görüşüb. Fevralın 24-də keçirilən iclasda iştirak edənlərdən bəziləri Sovet İttifaqının dağılması ilə başlayan dövlət əmlaklarının özəlləşdirilməsindən bir qrup milyarderin yaranmasına səbəb olan təlatümlü sərvət transferindən bəhrələnənlərdir.

“Pandora sənədləri” və ya “Cənnət sənədləri” iştirakçılarının müxtəlif fəaliyyətlər və layihələr üçün xaricdəki şirkətlərdən necə istifadə etdiyini göstərir. Məsələn, bəzilərinin bu fəaliyyətlər və layihələr üçün yaxta və təyyarələrdən istifadə etdiyi diqqətə çatdırılır.

Məxfi sənədlər Bermud adalarında şirkəti qeydiyyatdan keçmiş rusiyalı milyarder Andrey Melniçenkoya məxsus, təxminən 600 milyon dollar dəyərində “Yelkənli Yaxta A” adlı dünyanın ən böyük yelkənli qayığını və başqa bir rusiyalının 65 milyon dollar dəyərində “Gulfstream G650” model şəxsi təyyarəsini ortaya qoyub. Sonuncu əmlak milyarder Leonid Mixelsona məxsusdur.

Onu da qeyd edək ki, Rusiyadan kapitalın “qaçma dalğası” 1990-cı illərdə, Rusiyada böyük sərvət toplayan bəzi insanların sərvətlərinin xaricdə daha təhlükəsiz olduğu qənaətinə gəldikdən sonra başlayıb. Rusiyalı milyarderlərinin sərvətlərini xaricə köçürməsi sonda siyasi məsələyə çevrilib.

Putin 2014-cü ildə eyni mövzuda etdiyi çıxışında ofşor şirkətləri olan şəxsləri kapitallarını Rusiyaya qaytarmağa dəvət edib və “kapitallarının mənbələri və onu əldə etmə yolları haqqında” heç bir sualın verilməyəcəyini vurğulayıb. Bu şəxslərin Rusiyada əmlakını leqallaşdıracağı təqdirdə heç bir dövlət qurumu, o cümlədən hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən müdaxilə olmayacağına dair hüquqi təminat verəcəyi vəd olunub. Lakin Kreml görüşündə hələ də xaricdə aktivləri olan iş adamlarının çoxluğu Putinin təşəbbüsünün uğursuzluğunu əks etdirir.

ABŞ və Avropa ölkələri ofşor şirkətlərin rolunu məhdudlaşdırmağa çalışıblar və çox az uğur qazana biliblər. Ötən il ABŞ-da qəbul edilən Korporativ Şəffaflıq Aktı şirkətlərdən və məhdud məsuliyyətli şirkətlərdən sahiblərini xəbərdar etməyi tələb edir. Virgin adaları da Londonun təzyiqi altında ön şirkətlərlə bağlı bəzi tənzimləyici addımlar atıb. Lakin tənqidçilər deyirlər ki, bu addımlar beynəlxalq gəmiçilik sisteminə şəffaflıq və hesabatlılıq gətirə bilmir.